تاثیر نماز بر کاهش افسردگی و اضطرابدر ميان آموزه‌هاى دينى، عبادت و ذكر خدا از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است و در ايجاد بهداشت روانى و آرامش روانى افراد نقش اساسى دارد؛ چنان‌كه بعضى از بزرگان فرموده‌اند: تا زمانى كه سلامت و بهنجارى اعتقادى حاصل نشود، سلامت روانى هم حاصل نمى‌گردد.2 از نظر روان‌شناسان، بيشتر بيمارى‌هاى روانى كه از فشارهاى روانى و ناكامى‌هاى زندگى برمى‌خيزد، در ميان افراد غيرمذهبى ديده مى‌شود. كارل يونگ3مى‌گويد: در طول سال‌ها درمان بيمارى‌هاى روانى، حتى يك بيمار را نديدم كه مشكل اساسى‌اش نياز به گرايش دينى در زندگى نباشد. به جرئت مى‌توان گفت همه بيماران روانى به اين دليل بيمار شده‌اند كه از درون‌مايه‌هاى دينى در زندگى بى‌بهره بودند و تنها وقتى به طور كامل درمان شدند كه به دين و ديدگاه‌هاى دينى بازگشتند.4 افراد مذهبى به هر نسبت كه ايمان محكمى داشته باشند، از بيمارى روانى دورتر هستند. از اين رو، يكى از پى‌آمدهاى زندگى در عصر حاضر كه برآمده از ضعف ايمان مذهبى است، افزايش بيمارى‌هاى روانى و عصبى است.تاثیر نماز بر کاهش افسردگیافسردگی حالتی است احساسی که مشخصه اصلی اش اندوه ،بی احساسی، احساس تنهایی و بدبینی است. این بیماری ، داراى تظاهرات متنوع و زیادى بوده كه از مهمترین آنها مى‏توان به اختلالات خواب اشاره نمود. تحقیقات نشان مى‏دهد 75 درصد از بیماران افسرده مشكلى در خواب (چه به صورت بى خوابى و چه پرخوابى) دارند و همچنین علایم این بیماران در هنگام صبح تشدید مى‏شود.افراد افسرده زمان بیشترى را در مرحله خواب REM به سر مى‏برند. یعنى به میزان بیشترى نسبت ‏به سایرین خواب مى‏بینند.یك روش درمانى جدید براى بیماران افسرده، بیدار نگه داشتن آن‏ها براى كاهش میزان REM است، كه بهترین شكل آن نماز صبح است. زمان نماز صبح كه مورد تاكید قرآن و همچنین بسیارى از روایات بوده، سبب كاهش قابل توجه میزان خواب REM در اشخاص مى‏شود. زیرا شخص نمازگزار كه خود را ملزم به اقامه نماز صبح مى‏داند و باید صبحگاه بیدار شود، پس در حقیقت جلوى ورود به مرحله قابل توجهى از REM را مى‏گیرد. از این جهت ‏بیدارى صبحگاهى براى نماز خود به تنهایى مى‏تواند یك عامل مهم بدون عارضه در پیشگیرى از افسردگى مطرح باشد كه بر تمام روش‌هاى درمانى دارویى و غیر دارویى ارجح است، چرا كه پیشگیرى بر درمان مقدم است . پژوهش‏هاي انجام شده نيز حكايت از صحت اين ادعا دارد. مطالعات تجربي نشان داده ‏اند كه با به كارگيري روان درماني مثل استفاده از آموزش‏هاي قرآني و احاديث و ترغيب به نماز و دعا و ذكر به عنوان يك نوع مراقبه و بحث درباره موضوعات مذهبي بيماران به بهبود بيشتر و درمان سريع‏تری نسبت به گروه مشابه‌شان كه درمان‏هاي غير مذهبي دريافت داشته‏اند، دست مي‏يابند...!آن كس كه خوب و نيكو نماز مي‏گذارد، كمتر دچار افسردگي مي‏شود. فردي كه به افسردگي مبتلا شده است نيز مي‏تواند با استعانت از نماز، ميزان افسردگي خود را كاهش دهد. بيان اين خواسته‏ها و نيازها و باز گفتن رازها و طلب مغفرت همگي موجبات كاهش غم مي‏شود و آدمي به هنگام بيان غم‏ها احساس مي‏كند كه سبك مي‏شود و امري تحقق مي‏يابد كه روان شناسان به آن پالايش رواني مي‏گويند و اين حالت موجب كاهش افسردگي فرد مي‏شود و اگر آدمي پيوسته با خداي خويش راز و نياز كند و غم دل باز گويد، هرگز مبتلا به افسردگي نمي‏شود، چنان كه احوال اولياي الهي چنين است و خدا در وصف آنان مي‏فرمايد:« الا انّ اولياء اللّه لا خوف عليهم و لا هم يحزنون »(سوره یوسف آیه62) به درستي كه اولياي الهي نه مي‏ترسند و نه محزون مي‏شوند. يعني در آنان حزن و افسردگي راه ندارد و اگر كساني افسرده و حزين هستند، راز آن را بايد در فاصله‏اي بيابند كه از اولياي الهي دارند و به تعبير ديگر فاصله‌ي بيشتري از خدا دارند.بيان چنين اثري براي نماز به معناي آن نيست كه افراد افسرده جهت درمان نيازي به روان‏شناس و يا روان پزشك ندارند، بلكه در حين بهره گرفتن از روش‏هاي روان درماني از نماز و عبادت نيز مي‏توانند براي كاهش و يا درمان افسردگي خود بهره بگيرند.تاثیر نماز بركاهش فشارهاي (استرس‏هاي) رواني. اضطراب حالتي نامطبوع، همراه با انتظاري نامطمئن از رخداد موضوعي زيان آور است. اضطراب موقعيتي است كه گاهي در زمان امتحان يا اعمال جراحي و.. ديده مي شود. اضطراب بر اساس تجزيه، باعث اختلال در يادگيري و ايجاد خطاهاي بيشتر مي شود.از نشانه هاي ذهني اضطراب مي توان عدم تمركز فكري، ضعف در ادراك، ناتواني در تحليل و ضعف حافظه را نام برد. تحقيقات نشان داده است كه بيشتر بيماري هاي رواني ناشي از ناراحتي هاي روحي و تلخكامي هاي زندگي، در ميان افراد غير مذهبي، بيشتر ديده مي شود. از طرفي شيوع اضطراب در ميان زنان بيشتر از مردان است. اضطراب اغلب با علائمي مانند سردرد، تعريق، تپش قلب، درد قفسه ي سينه، ناراحتي مختصر معده و... همراه است. ، دكتر هاسيلوپ مي گويد: « مهمترين عامل خواب آرام بخش كه من در طول سال هاي متمادي با كسب تجربه در مسايل رواني به آن پي بردم، همين نماز است.» همچنين بسياري از روانشناسان و روانپزشكان دريافته اند كه دعا و داشتن يك ايمان محكم به دين، باعث رفع نگراني، تشويش يا حس ترس كه موجب بيشتر بيماري هاست مي شود.«رامشاندرن» در تحقیقی كه در مورد وضعیت بدن انسان هنگام نمازخواندن، با مجموعه‏ای از پژوهشگران آمریكایی انجام داد، به فعالیت بیشتر مغز انسان و آرامش روحی هنگام نماز آگاه شد. در این تحقیق علمی، مشخص شدن این وضعیت پس از 50 ثانیه از آغاز نماز آشكار می‏شود. در این تحقیق آمده است: میانگین ضربان قلب و احتمال لخته شدن خون به صورت مشترك در حین نماز بین20 الی 30 درصد كاهش می‏یابد و همچنین پوست بدن مقاومت بیشتری پیدا می‏كند. همچنین در عكس‏هایی كه از مغز در هنگام نماز گرفته شده است، فعالیت مغز نمازگزار به صورت قابل توجهی در مقایسه با حالت‏های عادی افزایش پیدا می‏كند و نورون‏های عصبی به صورت نورانی در اشعه‏های دریافتی از مغز به نمایش در می‏آید. آرامش حاكم بر روح و روان و در نتيجه آن سلامت جسم اشخاص مذهبي، در مقايسه با آشفتگي رواني و جسمي و اضطراب لامذهب ها از دير باز مورد توجه پزشكان بوده است. شخص نمازگزار با ايمان به قدرت لايتناهي پروردگاري كه در مقابلش كرنش مي كند، خود را در مقابل هر عاملي كه قصد به خطر انداختن و ترساندن (و در نتيجه مضطرب ساختن) او را داشته باشد ايمن مي يابد و ضمن تكرار باور اعتقادي خود طي نمازهاي پنجگانه يوميه اين ايمني همه جانبه را، به روان خود تلقين مي كند و سرانجام آرامش عميق را در وجود خود ملكه مي سازد. در راستاي اين موضوع تحقيقات علمي در برخي كشورهاي مسلمان نشان مي دهد كه بيماران مضطربي كه در كنار درمان هاي رايج ضد اضطراب، به خواندن نماز و قرآن و حتي احاديث نبوي مشغول شده اند، از بهبودي بالاتري نسبت به سايرين برخوردار بوده اند. پس در نماز اذكاري وجود دارد كه بيان آن‏ها و بازگو كردن آن كلمات ارزشمند كه آدمي بر نفس خود تلقين مي‏كند به او آرامش مي‏بخشد و بهداشت رواني او را تأمين مي‏نمايد "به شرط آنکه نماز را با معرفت ، شناخت و توجه بخواند".