تکرار این مشکلات باعث شده است هر تابستان شاهد دغدغه و دل‌نگرانی خانواده‌ها برای ثبت‌نام فرزندانشان در مدارس باشیم. مراجعات متعدد به ستادهای ثبت‌نام و مناطق آموزش و پرورش هم کمتر نتیجه مثبتی را به‌همراه داشته است.
به‌طور کلی می‌توان از ۴ مشکل ثابت برای ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس یاد کرد که هر تابستان تکرار می‌شوند:
۱. الزام به ثبت‌نام در مدارس دولتی تعیین‌شده توسط آموزش و پرورش.
۲. عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس مدنظر خانواده‌ها حتی مدارس در مجاورت محل سکونت افراد به‌بهانه محدوده‌بندی جغرافیایی که از سوی آموزش و پرورش طراحی شده است و سال‌هاست انعطافی در آن ایجاد نشده است.
۳. دریافت پول از خانواده‌ها هنگام ثبت‌نام مدارس به‌بهانه‌های مختلف
۴. تکمیل ظرفیت مدارس دولتی و کاهش مدارس دولتی در مناطق مختلف پایتخت.
مشکل ثبت‌نام‌های خارج از محدوده سال‌هاست که بیشترین مراجعات حضوری مردم به ستادهای ثبت‌نام و نارضایتی گسترده از عملکرد مجموعه وزارت آموزش و پرورش را در فصل ثبت‌نام رقم زده است که باعث صرف انرژی و توان زیادی از خانواده‌ها می‌شود.
وعده وزیر عملیاتی نشد
محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش در جریان دفاع از خود و رأی اعتماد در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به مشکل محدوده‌بندی جغرافیایی مدارس اشاره کرده و گفته بود: «توسعه مدارس دولتی و افزایش کیفیت آن جزء برنامه‌های من است اگرچه من مخالفتی با مدارس غیردولتی ندارم، اما وظیفه دارم کیفیت مدارس دولتی را ارتقاء دهم تا مردم قدرت انتخاب داشته باشند. ما باید با جو جغرافیایی در آموزش و پرورش مقابله کنیم. در حال حاضر یک دانش‌آموز از یک طرف خیابان نمی‌تواند به مدرسه آن طرف خیابان برود زیرا ضوابط منطقه‌بندی این اجازه را نمی‌دهد، در حالی که من معتقدم والدین باید امکان انتخاب مدرسه فرزندانشان را داشته باشند»،
موضوعی که پس از تصدی پست وزارت از سوی او، هیچ‌گاه عملیاتی نشد و همچنان خانواده‌ها در هر تابستان با مشکلات تکراری ثبت‌نام مواجه هستند و از حل این مشکلات به‌ظاهر سطحی اما در پنهان مباحثی که آرامش را از خانواده‌ها گرفته است، خبری نیست.
دشواری ثبت‌نام الکترونیک
امسال طبق اعلام مسئولان وزارت آموزش و پرورش ثبت‌نام مدارس به‌شیوه الکترونیک از طریق سامانه پادا (https://pada.medu.ir/) انجام می‌شود اما خانواده‌ها برای ثبت‌نام به این شیوه با مشکلات مختلفی مواجه شدند، بنابراین در مراجعه حضوری به مدارس برای ثبت‌نام اقدام کردند همچنین برخی مدارس از همان ابتدا گفتند خبری از ثبت‌نام الکترونیک نیست و همه باید حضوری ثبت‌نام شوند.
برای بررسی روند ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس به تعدادی از مدارس و ستادهای ثبت‌نام در منطقه ۸ آموزش و پرورش شهر تهران مراجعه کردیم، بیشتر خانواده‌هایی که به ستاد ثبت‌نام مراجعه کرده‌اند، مشکلات مشابهی دارند و در مراجعه به مدارس دولتی با این جمله که "ظرفیت تکمیل است" مواجه شده‌اند.
در همان بدو ورود به ستاد ثبت‌نام، لیستی روی در نصب شده است تا اسامی مدارس دولتی را که ظرفیت آنها تکمیل است به مراجعان اطلاع‌رسانی کند و تقاضایی برای ثبت‌نام ارائه نشود.
ظرفیت تکمیل!
مادری که برای ثبت‌نام فرزندش در پایه هفتم به یکی از مدارس دولتی منطقه ۸ شهر تهران مراجعه کرده و با این جمله از سوی مدیر مدرسه مواجه شده است که ظرفیت تکمیل است و به هیچ عنوان امکان ثبت‌نام وجود ندارد، می‌گوید: به ستاد ثبت‌نام آمدم مشکلم را حل کنند اما می‌گویند فرزندم باید به مدرسه دیگری که ظرفیت خالی دارد، برود این مدرسه به محل زندگی ما خیلی دور است؛ از محله دیگری به منطقه ۸ آمده‌ام و به مدرسه محدوده زندگی هم که مراجعه می‌کنم، می‌گویند "ظرفیت تکمیل است و دانش‌آموزان مدارسی را که آموزش و پرورش به ما معرفی کرده است، ثبت‌نام می‌کنیم".
پدر دیگری که برای ثبت‌نام دخترش در پایه هفتم به‌شدت کلافه شده و در حال مشاجره با مسئولان ستاد ثبت‌نام است، می‌گوید: فرزندم تا پایه ششم در مدرسه غیردولتی درس خوانده است، اما با توجه به افزایش هزینه‌ها تصمیم گرفتم برای دوره متوسطه اول او را در مدرسه دولتی ثبت‌نام کنم اما ثبت‌نام نمی‌کنند و می‌گویند ظرفیت تکمیل است، حالا تکلیف ما چیست؟ فرزندم ترک تحصیل کند؟!
دو کلاس مدرسه را رنگ کنید، ثبت‌نام کنیم
مادر دیگری که به‌همراه پسرش به ستاد ثبت‌نام مراجعه کرده است، با مشکلی مشابه سایر افراد مواجه است یعنی تکمیل ظرفیت مدارس دولتی! او می‌گوید: محل زندگی‌مان را تغییر داده و به خانه جدید آمده‌ایم اما ظرفیت مدرسه در محدوده تکمیل است، می‌گویند "اگر می‌خواهید ثبت‌نام کنیم دو کلاس مدرسه را نقاشی کنید تا ثبت‌نام را انجام دهیم"، آخه این درست است که برای ثبت‌نام در مدارس دولتی این‌همه دردسر داشته باشیم.
وزارت آموزش و پرورش می‌گوید پرداخت هر گونه مبلغی به مدارس دولتی داوطلبانه و غیراجباری است ولی در واقعیت، بسیاری از مدارس دولتی عبور از دو گلوگاه ثبت‌نام و ارائه کارنامه را مشروط به پرداخت اجباری وجوهی تحت عنوان کلی «کمک به مدرسه» کرده‌اند، این موضوع به‌ویژه در مناطق شهری پرجمعیت شایع‌تر است و وزارت آموزش و پرورش به‌جز دادن اطلاعیه و مشروط کردن رسیدگی به تخلفات از طریق شکایت والدین، اقدام دیگری انجام نداده است.
در همین رابطه مادری که فرزندش را در یکی از مدارس منطقه ۱۴ شهر تهران ثبت‌نام کرده است از دریافت ۴۰۰ هزار تومان پول هنگام ثبت‌نام در مدرسه برای تهیه لباس فرم خبر داد و پرسید، پس چگونه مسئولان می‌گویند هنگام ثبت‌نام پول دریافت نمی‌شود.
مشکلات ثبت‌نام در مدارس هیئت امنایی نیز موضوع دیگری است که خانواده‌ها آن را روایت می‌کنند، مطالبه شهریه بیشتر از خانواده‌هایی که محل زندگی‌شان خارج از محدوده مدرسه قرار دارد.
انتخاب رشته اجباری در مدارس دولتی و آزادانه در مدارس غیردولتی
انتخاب رشته تحصیلی مشکل دیگری است که خانواده‌های دانش‌آموزان پایه نهم با آن دست و پنچه نرم می‌کنند، پدری که فرزندش می‌خواهد به رشته علوم انسانی برود و کف نمره لازم برای انتخاب این رشته را کسب کرده است، می‌گوید: رشته ریاضی و کاردانش را به‌عنوان اولویت "الف" و انسانی و فنی‌وحرفه‌ای را به‌عنوان اولویت "ب" برای دخترم تعیین کرده‌اند، این در حالی است که طبق قانون کف نمره را کسب کرده است و می‌تواند رشته انسانی را انتخاب کند. به‌نظر می‌رسد آموزش و پرورش بدون توجه به علایق و استعداد دانش‌آموزان و صرفاً براساس ظرفیت موجود و امکانات در اختیارش به تعیین رشته تحصیلی دانش‌آموزان اقدام می‌کند و چون الآن کمترین استقبال دانش‌آموزان از رشته ریاضی و کاردانش است این‌ها را جزو اولویت "الف" قرار می‌دهند تا دانش‌آموز مجبور به ثبت‌نام شود. جالب اینجاست که در مدارس غیردولتی بدون محدودیت، دانش‌آموزان را در هر رشته‌ای که تمایل دارند، ثبت‌نام می‌کنند و همین اجبار دانش‌آموزان مدارس دولتی برای انتخاب رشته‌ای که توسط آموزش و پرورش تعیین شده است باعث گسترش بازار مدارس غیردولتی می‌شود.
این پدر ادامه می‌دهد: سامانه پادا برای ثبت‌نام الکترونیک مشکل دارد و دانش‌آموزان نمی‌توانند وارد شوند و در سامانه همگام نیز فرم هدایت تحصیلی ظاهراً هنوز بارگذاری نشده است متأسفانه سامانه سیدا و پادا فقط برای به هم ریختن اعصاب خانواده‌ها، دانش‌آموزان، مدیران و معاونین مدارس برنامه‌ریزی شده است.
مشکلات ثبت‌نام از نگاه آموزش و پرورش
رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره اینکه تا به امروز ستادهای ثبت‌نام چه گزارش‌هایی را درباره مشکلات ثبت‌نام ثبت کرده‌اند، می‌گوید: نخستین مشکل درباره ثبت‌نام الکترونیک در سامانه پادا است البته این مشکل طبیعی است چون سامانه برای نخستین بار در حال استفاده است.
مشکل دوم که یکی از چالش‌های فصل ثبت‌نام است، تمایل خانواده‌ها برای ثبت‌نام در مدارس خارج از محدوده است که علت این موضوع هم تنوع مدارس است و چون ظرفیت مدارس محدود است باعث می‌شود خانواده‌ها به مناطق و ستادهای ثبت‌نام مراجعه کنند.
وزیر آموزش و پرورش: خانواده‌ها نگران نباشند
محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش نیز درباره مشکلات ثبت‌نام در مدارس و تکمیل ظرفیت مدارس دولتی، می‌گوید: «هیچ خانواده‌ای نگران نباشد چرا که برای تمام دانش‌آموزان تمهید کرده‌ایم، در سامانه ثبت‌نام (پادا) امکان انتخاب چند مدرسه وجود دارد البته ممکن است ظرفیت برخی مدارس زودتر تکمیل شود، بر این فرایند نظارت داریم و جای خالی برای همه دانش‌آموزان برای ثبت‌نام در مدارس وجود دارد. خانواده‌هایی که به مدارس دولتی مراجعه می‌کنند اگر ظرفیت تکمیل بود به مدارس دیگر هدایت می‌شوند.
وزیر آموزش و پرورش درباره اینکه مدارس دولتی در محدوده زندگی خانواده‌ها نیز می‌گویند ظرفیت تکمیل است، متذکر شد: ظرفیت مدارس مشخص است یعنی می‌دانند تا چند نفر می‌توانند ثبت‌نام کنند، امسال ثبت‌نام مدارس به‌صورت الکترونیک است و امکان دخل و تصرف به حداقل ممکن رسیده است، ثبت‌نام دانش‌آموزان متناسب با ظرفیت مدرسه انجام می‌شود و افزایش ظرفیت مدرسه تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که تعداد کلاس به‌اندازه کافی باشد. براساس مقررات تعداد دانش‌آموزان در هر کلاس درس مشخص است و نمی‌توان جمعیت کلاس‌های درس را از حدی بیشتر کرد چون دانش‌آموزان آسیب می‌بینند».
مشکلات ثبت‌نام مدارس هرسال در حال تکرار است و روند فرسایشی را برای خانواده‌هایی که با این مشکلات مواجه هستند، ایجاد کرده است، همین مسائل به‌ظاهر کوچک از نگاه مسئولان و برنامه‌ریزان آموزش و پرورش، بیشترین نارضایتی را از این مجموعه رقم زده است.
پیش از این، نادر برزگر از کارشناسان ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات یکی از مناطق آموزش و پرورش شهر تهران به تسنیم گفته بود: اولویت نخست در دولت آینده باید حل مسائلی باشد که مردم گرفتار آن هستند، به‌عنوان مثال تیمی از کارشناسان مجرب را انتخاب کنند که به واحدهای بازرسی و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش بروند و مسائلی را که مردم شکایت کرده‌اند احصا و برای این مشکلات راهکار فوری پیدا کنند تا مردم و مدارس تا حدی به آرامش برسند و بعد به‌سراغ ساختار و محتوا بروند.
به‌نظر می‌رسد وزیر و مسئولان آموزش و پرورش دولت آینده باید جدی‌تر به این موضوع بیندیشند تا قدری آرامش به خانواده‌ها برگردانده شود چرا که بخش مهمی از احساس آرامش مردم از مدرسه شروع می‌شود.