به گزارش یزدرسا، یک فعال عرصه گیاهان دارویی می‌گوید با توجه به موقعیت جغرافیایی و همچنین اقلیم استان یزد، کشت گیاهان دارویی در یزد باید با ظرافت لازم صورت بگیرد.

مصطفی زارع کارشناس تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد است که کارهای تحقیقاتی گیاهان دارویی را دنبال می‌کند.

وی در گفت وگو با خبرنگار یزدآوا در تعریف گیاهان دارویی اظهار داشت: گیاهان دارویی عمدتا دارای خواص هستند و جهت درمان بیماری‌ها به کار می‌روند. گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام‌های گیاه حاوی ماده مؤثر است که این ماده کمتر از یک درصد وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهد و دارای خواص دارویی مؤثر است.

زارع گفت: دو نوع استفاده از گیاهان دارویی وجود دارد؛ استفاده مستقیم و استفاده غیرمستقیم. در استفاده مستقیم اندام‌های گیاه مصرف می‌شود مثل دم‌نوش‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در مصارف دارویی و در مصارف آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: استفاده غیرمستقیم که این روزها بیشتر هم هست، استفاده‌های عرق و گلاب است که عرق از گیاه‌های رازیانه و کاسنی گرفته می‌شود و گلاب هم از گل محمدی گرفته می‌شود.

این کارشناس گیاهان دارویی گفت: با توجه به ویژگی‌ها و موقعیت استان یزد، هزینه‌هایی که صرف گیاهان دارویی می‌شود و میزان سود اقتصادی که برای کشاورزان دارد، قابل اهمیت است و باید به آن توجه لازم شود.

وی ادامه داد: یزد از نظر جغرافیایی در موقعیتی قرار دارد که از یک طرف با استان اصفهان که خودش مهد گیاهان دارویی است، همجوار است. از سوی دیگر نیز با استان فارس همجوار است که خود فارس نیز به یاسوج نزدیک است و آنجا گیاهان دارویی رواج زیادی دارد. از سوی دیگر مشهد از شهرهایی است که بسیاری از مردم و عطاری‌های یزد، موارد دارویی مورد نیازشان را از آنجا تهیه می‌کنند.

زارع اظهار داشت: یکی از ملزومات گیاهان دارویی در یزد، کشت گیاهان کم آب‌خواه است که با توجه به اقلیم یزد قابل اهمیت است. البته اقلیم کویری یزد برای کشت گیاهان دارویی یک نقطه مثبت قابل توجه هم دارد و آن هم اینکه به دلیل کمبود رطوبت و شدت نور و افزایش دما، هرچند موجب می‌شود عملکرد و تولید گیاه آنچنان زیاد نباشد اما از نظر عملکرد اسانس خیلی مناسب است و به طور کلی کیفیت عصاره گیاه نسبت به مناطق دیگر بالاتر است.

این فعال عرصه گیاهان دارویی با توجه به تحقیقاتی که پیرامون گیاهان دارویی در یزد انجام شده، گفت: عمده‌ترین کار تحقیقاتی که در رابطه با گیاهان دارویی در استان یزد انجام شده، کشت حدود 206 گیاه و بررسی میزان سازگاری آن‌ها است که از این گیاهان برای تعیین ارزش اقتصادی آن‌ها استفاده کرده‌ایم. از این 206 گونه، 12 تا استخراج کردیم که بررسی ارزش اقتصادی آن را انجام دهیم که 6 گونه یکساله و 6 گونه هم چند ساله هستند.

وی اظهار داشت: یکی از مسائلی که مطرح است اینکه ما کشت گیاهان جایگزین را در استان انجام بدهیم، اما طبق تحقیقاتی که صورت گرفته به این نتیجه رسیدیم که با توجه به ارزش اقتصادی آن، این امر خیلی جوابگو نیست.

زارع بیان داشت: بر اساس تحقیقات توصیه این است که کشت گیاه به صورت کشت همراه طبق عرف کشاورزی که در هر منطقه از استان وجود دارد، انجام دهیم. مثلا گیاه سیاه‌دانه که قبلا در اطراف زمین‌های کشاورزی کشت می‌شده الان هم به همین شکل کشت کنیم، این از نظر اقتصادی بهتر پاسخگو است.

وی در ادامه گفت: نکته دیگری که در رابطه با رواج کشت گیاهان دارویی قابل اهمیت است اینکه نهادهایی مثل سازمان جهاد کشاورزی نهال و بذر را به قیمت مناسب تهییه کنند و در اختیار مردم قرار دهند.

زارع با تأکید بر لزوم فرآوری گیاهان دارویی در استان عنوان کرد: یکی از نکات مهم در رابطه با گیاهان دارویی که در استان یزد قابل اهمیت فراوان است، بحث فرآوری گیاهان دارویی است. در یزد بحث فرآوری و تولید اسانس و عصاره گیاه کم کار شده است. لذا در حال حاضر توصیه می‌شود بیشتر به سمت فرآوری بروند تا کشت گیاه. چون موارد خشک و مواد اولیه را راحت‌تر می‌توان تهیه کرد. از سوی دیگر بحث بازاریابی و توافق با شرکت‌هایی که این گیاهان دارویی را نیاز دارند و حذف واسطه‌ها قابل اهمیت است.

وی در رابطه با استفاده از گلخانه جهت کشت گیاهان دارویی گفت: یکی از موضوعات دیگری که در رابطه با گیاهان دارویی مطرح است، استفاده از گلخانه‌ها است. اما کاشت گیاهان دارویی در گلخانه خیلی پاسخگو نیست چرا که به دلیل کمبود شدت نور موجب افت کیفیت اسانس و عصاره گیاه می‌شود؛ لذا توصیه می‌شود از گلخانه‌ها برای گیاهان دارویی فقط جهت تولید نهال و نشا استفاده شود و بعد از آن، نهال و نشا را به بیرون از گلخانه انتقال دهند.

زارع ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به اینکه در گلخانه‌ها به دلیل حملات آفت‌های زیاد به آنجا، از سم و و کود زیادی استفاده می‌شود، کشت گیاهان دارویی در گلخانه به مثابه قرار گرفتن این گیاهان در معرض سم و کود زیاد است که این نمی‌تواند برای گیاهان دارویی قابل قبول باشد.

وی گفت: به طور کلی کشت گیاهان یکساله برای شرایط آب وهوایی استان یزد مناسب است. کشت این نوع گیاهان در اواسط و اواخر زمستان است و دوره رشد گیاه هم کوتاه است اغلب این گیاهان در اواخر زمستان و اوایل بهار رشد می‌کنند. به طور کلی در این بازه زمانی تغییر آب و هوایی کمتر است و آب هم بیشتر وجود دارد.

زارع اظهار داشت: گیاهانی مانند سیاه‌دانه، بالنگو، بادرشیوه و ... از جمله گیاهان یکساله هستند که کشت آن‌ها مناسب است. همچنین گیاهانی مانند رازیانه، مرزنجوش، به‌لیمو و... از جمله گیاهان چند ساله هستند که تحقیقات نشان داده کشت آن‌ها نیز در یزد پاسخگو است.