Skip to Content

یادداشت

بررسی نقض حقوق بشر و بشردوستانه و وضعیت زنان در غزه


رژیم صهیونیستی طی تجاوزات اخیر خود به غزه مجموعه فراوانی از مصادیق نقض حقوق بشر و بشردوستانه را مرتکب شده است. با اشراف به موازین و کنوانسیون‌های ناظر بر نقض حقوق زنان و بشر در حقوق بین‌الملل به راحتی می‌توان گفت تمامی مصادیق نقض حقوق بشر و بشر دوستانه اعم از نقض حقوق زنان، کودکان، غیرنظامیان و ... توسط اسرائیل در غزه نقض شده است.

به گزارش یزد بانو به نقل از شبکه اطلاع رسانی دانا به نقل از طنین یاس،  احمد صدیقی کارشناس مسائل حقوق بین الملل نوشت: رژیم صهیونیستی طی تجاوزات اخیر خود به غزه مجموعه فراوانی از مصادیق نقض حقوق بشر و بشردوستانه را مرتکب شده است. با اشراف به موازین و کنوانسیون‌های ناظر بر نقض حقوق زنان و بشر در حقوق بین‌الملل به راحتی می‌توان گفت تمامی مصادیق نقض حقوق بشر و بشر دوستانه اعم از نقض حقوق زنان، کودکان، غیرنظامیان و ... توسط اسرائیل در غزه نقض شده است. سوای از علل شکل‌گیری این تجاوزات که در جای خود قابل بحث و تحلیل است (که این علل عبارتند از علل داخلی و منطقه‌ای؛ یعنی به سبب برخی مسائل داخلی رژیم اسرائیل و نیاز به یک جنگ برای ایجاد وحدت داخلی از یک‌طرف و برخی مسائل منطقه‌ای از قبیل درگیری خاورمیانه به منازعات تروریستی از طرف دیگر)، مسئله‌ای که در اینجا بایستی در این خصوص صحبت به میان آورد مسئله نقض حقوق زنان در غزه و سرزمین‌های اشغالی است. در این‌جا ابتدا شرح کلی در مورد موقعیت غزه خواهیم کرد و سپس به جنایات رژیم اسرائیل در این باریکه اشاره خواهیم کرد.

غزه؛ نوار غزه (Gaza Strip) ناحیه‌ای است نوارگونه که قسمت شرقی فلسطین اشغالی را در کنار دریای مدیترانه، تشکیل می‌دهد. این منطقه از جنوب غربی با مصر و از شمال و شرق با اسرائیل، هم مرز است. نوار غزه 41 کیلومتر طول و در بخش‌هایی 6  تا 12 کیلومتر عرض دارد. مساحت کلی آن 360 کیلومتر مربع است. این منطقه جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 600 هزار نفر را در خود جای داده است و از این نظر بیشترین تراکم جمعیت را در جهان داراست. مردمی که در منطقه غزه زندگی می‌کنند تماما فلسطینی هستند. این منطقه هم‌اکنون در اختیار نیروهای حماس است. پس از شکست نیروهای امپراطوری عثمانی از بریتانیا در طول جنگ جهانی اول، دولت وقت بریتانیا در 25 آوریل 1920 میلادی کنترل نوار غزه را به همراه دیگر سرزمین‌های فلسطین بر عهده گرفت و با تشکیل یک سیستم حکومتی تحت عنوان قیمومیت بریتانیا بر فلسطین به کنترل نوار غزه و دیگر سرزمین‌های فلسطین پرداخت. پس از اشغال فلسطین در سال 1948 میلادی و تاسیس رژیم اسرائیل در بخشی از سرزمین‌های تحت قیمومیت بریتانیا و تصرف نوار غزه توسط ارتش مصر، پیمان صلح موقت 1949 میان کشور تازه تاسیس اسرائیل با کشورهای مصر، اردن، سوریه و لبنان به امضا رسید که بنابر مفاد آن مرزهای اسرائیل و فلسطین مشخص شده نوار غزه تحت کنترل کشور مصر قرار گرفت. این منطقه در جنگ شش روزه سال 1967 به رژیم صهیونیستی آن‌را اشغال کرد و سرانجام در سپتامبر 2005 با عقب‌نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی تحت کنترل حکومت خودگردان فلسطینی درآمد. مهم‌ترین بخش نوار غزه شهر غزه است که حدود 300 هزار نفر جمعیت دارد و از نظر تراکم جمعیتی متراکم‌ترین شهر جهان است. رفح و خان یونس از دیگر شهرهای مهم این منطقه و کشاورزی و در حال حاضر کمک‌های بین‌المللی مهم‌ترین منابع امرار معاش اهالی غزه است. (بررسی نقض حقوق بشر و بشر دوستانه در فاجعه غزه؛ ابولفضل حلیم زمهریر)
نخست؛ جنایات علیه غزه
1. جنگ 22 روزه:
تجاوز اسرائیل در 27 دسامبر 2008 که تا 17 ژانویه 2009 با عنوان «عملیات سرب گداخته» صورت گرفت و منجر به کشته شدن 1300 کشته در غزه شد. که از این تعداد 440 تن از آنها کودک، 110 تن دیگر زن و دهها نفر سالمند بوده اند.
2. جنگ 8 روزه:
تجاوز اسرائیل به غزه در سال 2012 که تحت عنوان «عملیات ستون ابر» (ستون دفاعی) صورت گرفت به با شهادت احمد الجبری فرمانده نظامی حماس در غزه توسط اسرائیل شروع شد و منجر به کشته شدن 163 فلسطینی شد، که از میان آن‌ها، ۴۳ نفر کودک، ۱۵ نفر زن، و ۱۸ نفر سالمند بودند.
3. نبرد 2014؛
تجاوز اسرائیل به غزه که به بهانه کشته شدن سه نوجوان اسرائیلی در الخلیل و سپس سوزانده شدن نوجوان فلسطینی به نام محمدحسین الخضیر در قدس بارقه‌های آن روشن شد تحت عملیات «صخره سخت» صورت گرفته است که تاکنون منجر به کشته شدن بیش از 600 فلسطینی (که غالبا غیرنظامی هستند) شده است، که از این بین بیش از نیمی از آنان زنان و کودکان هستند که برگ دیگری در نقض فاحش حقوق بشر و بشر دوستانه توسط این رژیم محسوب می‌شود.
دوم؛ دلایل و اهداف نبرد 2014
دلایل داخلی: نیاز به یک جنگ خارجی در راستای یک وحدت؛
دلایل منطقه‌ای و بین‌المللی: آشوب منطقه‌ی خاورمیانه؛
اهداف کوتاه‌مدت: تضعیف پتانسیل‌های تسلیحاتی و تشدید فشارها بر گروه‌های مقاومت؛
اهداف بلندمدت: ایجاد آشوب و تجزیه در کشورهای منطقه، حذف محور مقاومت تقویت حضور اسرائیل در منطقه.
سوم؛ موارد نقض حقوق بشر دوستانه:
اصل «محدودیت» ؛ منظور از اصل محدودیت این است که استفاده از سلاح‌‌هایی که آسیب‌های بیش از حد لازم به همراه دارند، ممنوع است. اسرائیل از سلاح‌‌هایی در غزه استفاده کرده که مطابق موازین بین‌‌المللی نبوده است و اصل محدودیت به‌‌کارگیری سلاح‌‌های آتش‌‌زا را عملیاتی نکرده و بنابراین حقوق بشردوستانه را نقض کرده است.

اصل «تناسب»؛ اندازه‌ی صدمات و آسیب‌‌های ناشی از یک حمله در مقایسه با آنچه انتظار از آن می‌‌رود، بایستی یکسان باشد. در حمله‌ی اسرائیل به غزه، هیچ نسبتی بین اهدافی که این رژیم اعلام کرده است و سطح تخریب‌‌ها وجود ندارد.

اصل« تمایز»؛ بین اهداف نظامی و غیرنظامی، می‌‌بایستی تمایز گذاشته شود که این موضوع در خصوص تجاوز اسرائیل به غزه رعایت نشده است؛ چراکه اماکن مسکونی، اماکن آموزشی، بیمارستان‌ها و... مورد هدف قرار گرفته‌اند. قبلاً مقامات رژیم صهیونیستی اظهار داشته بودند که از جمله اهدافشان این است که اعضای حماس را منهدم کنند. طبیعی است وقتی غزه از متراکم‌‌ترین مناطق دنیاست و مقامات حماس در داخل مردم و مشترک با مردم هستند و به آن‌‌ها حمله می‌‌شود، تمایزی بین نظامیان و غیرنظامیان ایجاد نشده و فجایعی خونین ایجاد شده است. به همین دلیل است که اعضای خانواده‌ها به‌صورت دسته‌جمعی در حملات رژیم صهیونیستی به غزه، شهید می‌شوند که شهادت 28 تن از اعضای یک خانواده از جمله این موارد است؛ به‌طوری‌که حتی نهادهای وابسته به قدرت‌‌های بزرگ نیز برای جلب افکار عمومی، از این مسئله نگذشته‌اند.

اصل «تمایز» بین نظامیان و غیرنظامیان؛ رژیم اسرائیل با محاصره‌ی غزه، ممانعت از ورود مواد غذایی و دارویی، عدم رعایت اصل تمایز بین نظامیان و غیرنظامیان و حمله به اماکن مسکونی، درمانی و... بند 1 و 2 ماده‌ی 3 مشترک کنوانسیون‌‌های چهارگانه‌ی ژنو را نقض کرده است و چون رژیم اشغالگر در تاریخ 6 جولای 1951 آن کنوانسیون را پذیرفته است، پس در صورت نقض (که فاحش است)، متجاوز تلقی می‌‌شود. (نقض حقوق بشر و بشر دوستانه در غزه؛ سایت برهان)
چهارم؛ وضعیت نقض حقوق بشر زنان در غزه؛
1. زنان و جنگ:
قبل از محافظت از زنان در عرصه بین المللی، این محافظت از انسان‌ها و جلوگیری از بروز جنگ است که محور تلاش‌های بین المللی بوده است. جنگ در عرصه بین‌المللی امری اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود. به همان اندازه که نمی‌شود از ماهیت قدرت در عالم سیاست و روابط بین‌الملل اجتناب کرد به همان اندازه نیز نمی‌توان از ماهیت جنگ در این محیط دوری جست. اساسا مسئله اصلی که حوزه‌های روابط بین‌الملل و علم سیاست حول آن شکل گرفته‌اند مسئله جنگ و امنیت در نظام بین‌الملل است. هم برای این موضوع است که بسیاری از عالمان این حوزه درصدد راه‌کارهایی برای رهایی از این معضل برآمده‌اند و راه‌کارهایی از قبیل همکاری بین‌المللی، اتحاد بین‌المللی و ائتلاف‌ها، موازنه قدرت، بازدارندگی، خلع سلاح، کنترل تسلیحات و ... ارائه داده‌اند که هر یک بخشی از تاریخ تلاش‌های بشری برای ایجاد صلح و ثبات در این حوزه را شکل می‌دهد. اما باز هم دانشمندان این حوزه در صدد پاسخ‌گویی به این معضل اصلی در جهان هستند. و کماکان «جنگ» محور سیاست بین الملل قرن 21 است.
وضعیت تبعیض و خشونت علیه زنان صرفا محدود به درون خانواده و فضای اجتماعی جوامع نمی‌شود، این موضوع در جنگ‌ها نیز نمود پیدا می‌کند. برخلاف مردان که معمولا شروع کنندگان جنگ‌ها و عوامل اصلی شروع جنگ‌ها محسوب می‌شوند، زنان معمولا آغازگر جنگ‌ها نیستند، اما صدمات بیشتری از مردان از جنگ‌ها به آن‌ها وارد می‌شود. به گونه‌ای که بیشترین میزان پناهندگان، آوارگان، تجاوزشدگان و ... از میان ایشان بوده است. آسیب‌های وارده به زنان صرفا به محیط و صحنه جنگ محدود نمی‌شود، بلکه بعد از منازعه نیز آسیب‌های فراوانی هم به لحاظ اثرات اجتماعی و هم آسیب‌های شخصی و خانوادگی بر آن‌ها وارد می‌شود.
اگر بخواهیم به تلاش‌های در خصوص ممانعت از خشونت علیه زنان در مخاصمات مسلحانه اشاره کنیم بایستی به تاریخ اولین معاهدات جنگی و تلاش برای جلوگیری از خشونت علیه غیرنظامیان نگاهی داشته باشیم. شمار زیادی از کنوانسیون‌ها و پروتکل‌ها در خصوص حمایت از زنان در مخاصمات وجود دارد ولی با این حال از وحشت زنان در جنگ‌ها چیزی کاسته نشده است. و مشاهده می‌شود که هنگامه جنگ (چه داخلی و چه منازعه خارجی) بسیاری از زنان و کودکان تحت عنوان غیرنظامیان زندگی و سلامت خویش را از دست می‌دهند. البته نمی‌توان این خشونت و آسیب را صرفا به صورت مستقیم تعریف کرد. در بسیاری از موارد آسیب‌ها به صورت غیرمستقیم نیز اعمال می‌شود، برای نمونه نداشتن حداقل شرایط زندگی، نداشتن حداقل‌های بهداشتی و درمانی و شرایط زایمان سالم و ... از جمله این موارد است.
بررسی جنایات هولناک اسرائیل در فلسطین و غزه یکی از مشهودترین مصادیق اعمال خشونت و ایجاد آسیب علیه زنان در سطح بین‌المللی است. خشونت علیه زنان صرفا به جنگ‌های 22 روزه و 8 روزه و نبرد فعلی بین اسرائیل و غزه ختم نمی‌شود. بلکه از آغاز شروع انتفاضه خشونت علیه زنان به صورت نهادی و ساختاری در فلسطین و غزه وجود داشته است. به گونه‌ای که در جنگ 2008 و 2009 موسوم به 22 روزه درصد فاجعه به گونه‌ای بود که 50 درصد کشته‌شدگان، زنان، کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال بوده‌اند. بنابر اظهار مسئولان بهداشتی در این جنگ بیش از 1300 فلسطینی در حملات سه هفته ای اسرائیل به غزه کشته شده اند. از این تعداد 440 تن از آنها کودک، 110 تن دیگر زن و دهها نفر سالمند بوده اند (سربازان اسرائیل به سوء رفتار در غزه اعتراف کردند؛ سایت خبری بی‌بی سی)؛  البته جنایات دیگری نسبت به زنان در این جنگ رخ داده است از جمله و بنابر گزارش لوموند اتهامات مستندی در مورد ۲۰ رخداد درباره شلیک سربازان اسرائیلی به سوی زنان و کودکان فلسطینی که پرچم سفید با خود به همراه داشته‌اند مطرح شده است. در جنگ سال 2012 موسوم به 8 روزه نیز گزارش‌های منتشر شده حاکی است که، ۱۶۳ فلسطینی شهید شدند که از میان آن‌ها، ۴۳ نفر کودک، ۱۵ نفر زن، و ۱۸ نفر سالمند بودند. شمار زخمی‌ها ۱۲۲۲ تا ۱۳۰۰ نفر برآورد شد که ۴۳۱ نفر کودک، ۲۰۷ نفر زن و ۵۵ نفر سالمند بودند (جنگ 8 روزه غزه به روایت آمار و ارقام، سایت حامیان قدس).
2. حمایت از زنان در کنوانسیون‌های بین‌المللی
هدف حقوق بشر و بشردوستانه صرفا مراقبت از زنان نیست، اما زنان به عنوان غیرنظامیان به همراه کودکان و سالمندان در بیشتر کنوانسیون‌ها و کیمته‌های تخصصی در خصوص مخاصمات مسلحانه ذیل چتر حمایتی هم در حقوق بشر و هم در حقوق بشر دوستانه محسوب می‌شوند. حقوق بشردوستانه ای که هدف اصلی آن حاکم نمودن اصول انسانیت، کرامت و امنیت در مخاصمات مسلحانه بوده است.
البته در خصوص وضعیت زنان در مخاصمات مسلحانه از منظر حقوق قراردادی حمایت‌های فراوانی از زنان در تعارضات مسلحانه شده است که از جمله آن‌ها موارد زیر است؛
ماده 27 کنوانسیون چهارم ژنو: «زنان مخصوصاً در مقابل هرگونه تخطى به شرافت از جمله مقاربت به عنف و اجبار به فحشا و هرگونه تجاوز به عنف حمایت خواهد شد»
ماده 14 کنوانسیون  سوم ژنو در مورد اسیران جنگى: «با زنان باید با کلیه احتراماتى که لازمه جنس آنان است رفتار شود و در هر حال باید از همان معامله مساعدى که در حق مردان اعطا مى شود بر خوردار گردند.
فصل دوم از بخش سوم پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو در خصوص حمایت از قربانیان مخاصمات مسلحانه بین‌المللی مصوبه ژوئن 1977 تحت عنوان «اقدامات به نفع زنان و کودکان» به طور مفصل این حمایت ها مطرح شده است. فصل مزبور شامل مواد 76 و 77 و 78 مى باشد.
از جمله حمایت هاى ویژه ماده 76 پروتکل اول الحاقى احترام خاص به زنان و به ویژه حمایت در برابر هتک ناموس و فحشاى اجبارى، رسیدگى حد اکثرى و اولویت دار به وضعیت زنان باردار و مادران داراى فرزندان وابسته به خود که به دلایل مربوط به مخاصمه مسلحانه دستگیر یا بازداشت شده اند و یا تحت نظر قرار گرفته اند، و محدودیت صدور حکم اعدام در مورد زنان باردار  و مادران داراى فرزندان وابسته به آنان.
مخاصمات اخیر غزه سبب نقض تمامی موارد فوق نسبت حقوق حقوق بشر و بشردوستانه زنان، در سطح گسترده شده است به گونه‌ای که بخش زیادی از بیش از یک میلیون و ششصد هزار فلسطینی که در این منطقه زندگی می‌کنند زنانی هستند که از هیچ یک از امکاناتی برخوردار نیستند و در وضعیت اسفناک حصر اقتصادی و جغرافیایی قرار دارند و به دارو، غذا و سایر امکانات بهداشتی هیچ دسترسی ندارند.
شبیه چنین مواردی چیزهایی بود که در قطعنامه اخیر شماره  2013.17 شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در خصوص غزه درج شده و خطاب به دبیرکل به برخی از موارد نقض حقوق زنان در فلسطین اشاره شده است. در همین خصوص بان‌کی‌مون در خصوص وضعیت زنان فلسطینی به پنجاه‌وهشتمین اجلاس کمیسیون مقام زن گزارش در خصوص موارد نقض ارائه داد. (قطعنامه Situation of and Assistance to Palestinian Women Report of the Secretary-General, E/CN.6/2014,  para)
فرجام سخن؛

نتیجه آن‌که جنایات رژیم صهونیستی به غزه که هر از چند گاهی با بهانه‌ای خاص و با نام جعلی و نامشروع «دفاع مشروع» علیه این باریکه صورت می‌گیرد، برگ دیگری بر نقض حقوق زنان در مخاصمات مسلحانه را بر دفتر حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل اضافه می‌کند و در عین حال شاهدیم که سازمان‌های بین‌المللی در این خصوص از تمام وظایفی که بر عهده دارند شانه خالی کرده و سکوت در اختیار می‌گیرند. و گویی حقوق بشر زنان در تمام دنیا مصداق دارد بجز مواردی که منافع قدرت‌های بزرگ اقتضا می‌کند.خبر




Your Rating
Average (0 Votes)
The average rating is 0.0 stars out of 5.


ویژه زنان ویژه زنان

نکات خانه داری نکات خانه داری