به گزارش یزدبانو به نقل از یزد رسا، هفته‌ای که سپری شد را به نام هفته وقف نامگذاری کردند تا فرصتی برای یادآوری سنتی باشد که بی‌شک بی‌منت‌ترین جلوه ایثار و انفاق و زیباترین تجلی‌گاه حسن نوع دوستی و انسانیت بوده اما پایان این هفته، آغازی برای تلاش در مسیر احیای این سنت حسنه است.

هر سال در طول هفته وقف، از واقفان، مستاجران نمونه وقف و متولیان وقف تجلیل می‌شود، خیمه‌های «همه واقف باشیم» برپا می‌شود اما خروجی برنامه‌های این هفته و اثرگذاری آنها در میان عامه مردم را باید از این هفته به بعد به نظاره نشست.

بازنمایی زیبایی‌های وقف، این سنت حسنه را در جامعه جاری و ساری می‌کند

آنچه بیش از هر چیز دیگری می‌تواند فرهنگ وقف را در جامعه جاری و ساری کند، بازنمایی زیبایی‌های وقف است که در استان یزد به وفور مشاهده می‌شود.

طرح اینکه وقف همیشه نباید به مدرسه و بیمارستان و مکتب خانه و آب انبار و .... خلاصه شود و وقف‌های کوچک و بزرگ بسیاری به عنوان وقف در توشه سفر پر پیچ و خم آخرت افراد گنجانده شده، می‌تواند اثرگذاری بالایی داشته و افراد بسیاری را در مسیر این سنت حسنه قرار دهد.

یکی از جذابیت‌های وقف‌، ظرافت نیت واقفان است که تفکر در برخی از آنها، ناخودآگاه انسان را به سمت این سنت حسنه سوق می‌دهد.

در این گزارش نیز جالب‌ترین وقف‌های استان یزد که البته تنها بخشی از 11هزار و 900 موقوفه این استان را تشکیل می‌دهد، مرور خواهد شد.

وقف برای دل‌های شکسته

مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان یزد یکی از زیباترین وقف‌های استان یزد را وقف برای دل‌های شکسته برشمرد و اظهار داشت: در گذشته‌های دور که کودکان و غلامان برای آوردن آب از آب‌انبارها، پله‌های طولانی را طی می‌کردند، در بسیاری از موارد در راه بازگشت، کوزه آنها می‌شکست و شکستن کوزه، بازگشت کودکان و غلامان به خانه را دشوار می‌کرد.

غلامرضا عادل عنوان کرد: صاحب موقوفه کودکان و غلامان بسیاری را در راه آب‌انبارها گریان و پریشان دیده به همین دلیل وقفی برای دل‌های شکسته ثبت کرده و موقوفه‌ او برای خرید کوزه برای این افراد وقف شد.

گرچه این روزها آب انبار و کوزه دیگر جایی در زندگی روزمره مردم ندارد، اما شنیدن عنوان این وقف، انسان را به تشویق و تحسین وادار می‌کند و زیباترین جلوه نوع‌ دوستی و انسانیت را در ذهن متبلور می‌کند.

وقف زمین برای جانوران نیز از زیباترین وقف‌های استان یزد است حتی ایرج افشار و عبدالوهاب طرار در کتابچه موقوفات یزد در این مورد به وقفی جالب اشاره کرده‌اند که اسناد آن نیز در اداره کل اوقاف و امور خیریه استان یزد موجود است.

وقفی برای تهیه طعام برای سگ‌های کور

در روستای عزآباد در شهرستان اشکذر یزد وقف‌نامه جالبی وجود دارد که نشان از لطافت مردمان آن خطه دارد. در این وقف‌نامه که واقف آن نامعلوم است، منافع 75 متر از یک زمین، برای تهیه غذا برای سگ‌های کور وقف شده است.

اما یکی از جالب‌ترین و شاید عجیب‌ترین وقف‌ها که آن نیز مربوط به همین روستای عزآباد است، وقف برای حمام است که البته این وقف نیز در کتابچه موقوفات یزد نوشته عبدالوهاب طرار و ایرج افشار به ثبت رسیده که مضمون آن از واقفی نامعلوم چنین است: «اراضی چهار دست، منافع آن باید صرف نظافت اشخاص در حمام شود».

در شهرستان تفت نیز موقوفه‌ای قدیمی وجود دارد که واقف در آن برای شخصی که خبر سیل را به روستاهای پایین دست برساند، اجرتی تعیین کرده است.

وقفی برای نامه نوشتن

همچنین در شهرستان تفت موقوفه دیگری برای نامه نوشته افراد بیسواد وجود دارد تا از عواید موقوفه برای اجرت کاتب نامه برای شخص بیسواد استفاده شود.

وقفی برای اغنیا و اعیان و اشراف در یزد

در یکی از نیات موقوفه  مرحوم حاج ابوالقاسم تاجر رشتی که یکی از بزرگترین موقوفات استان یزد است، آمده است: «همزمان با ایام عید غدیر، 30 تا 40 نفر از از غیر فقرا، از اعیان سادات و اشراف و علما و طلاب را دعوت کرده و به حسب لایق، ضیافتی را ترتیب دهند و هر سه سال یک‌بار، یک نسخه از وقف‌نامه را حاضرین در این ضیافت مهر و امضا کرده و به یکی از علمای شهر بسپارند».

این نیت از موقوفه همه ساله به همت تولیت موقوفه اجرایی می‌شود و به طور قطع حکمتی نیز در پی دارد و شاید یکی از حکمت‌های آن، زنده نگاه داشتن فرهنگ وقف در میان اغنیا است.

وقفی برای پاپوش زوار مشاهد مشرفه

در یکی دیگر از نیات جالب موقوفه حاج ابوالقاسم رشتی آمده است: (قسمت مشخصی) از عواید را به مصرف پاپوش زوار پیاده مشاهد مشرفه برساند.

وقفی برای بلایای طبیعی

در موقوفه رستم بخت‌بند که از اقلیت‌های زرتشتی یزد است، آمده که بخشی از عواید موقوفه را برای سیل‌زدگان و زلزله‌زدگان استان خراسان مصرف کنند و جالب اینکه بعد از چندین سال، در چند سال گذشته که زلزله‌ای در خراسان جنوبی رخ داده بود، از محل عواید این موقوفه مبلغ 80 میلیون ریال به زلزله‌زدگان کمک شد.

وقفی برای غذای پرندگان در برف

در یکی دیگر از موقوفات یزد برای تامین غذای پرندگان در روز های برفی زمستان موارد مصرف دیده شده است.

وقفی برای تعمیر راه زوار

یکی دیگر از وقف‌های جالب یزد، خدمت‌رسانی برای مواظبت از راه زائران امام رضا (ع) است.

وقفی برای طلب صلوات

در یکی دیگر از وقف‌های جالب استان یزد آمده است که از محل عواید موقوفه، شخصی را اجیر کنند تا در کوچه و بازار راه رود و از مردم طلب صلوات کند.

وقفی برای تامین کاهگل پشت‌بام خانه بیوه زنان

در یکی دیگر از موقوفات استان یزد، وقف جالبی دیده می‌شود که واقف خیراندیش این موقوفه، برای تامین لحاف و بالاپوش گرم فقرا همچنین تامین کاه‌گل پشت‌بام خانه بیوه زنان موارد مصرفی را معین کرده است.

یکی دیگر از عجیب‌ترین و انسان‌دوستانه‌ترین وقف‌هایی که می‌توان در استان یزد و در میان اسناد وقفی مشاهد کرد و مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان یزد نیز خود از آن به عنوان یکی از زیباترین و عجیب‌ترین وقف‌های استان یزد یاد کرد، وقفی است که برای گوشت‌های برده شده توسط گربه‌ها ثبت شده است.

در گذشته‌ها، مطبخ اغلب خانه‌های یزد در حیاط ساخته می‌شد و اغلب نیز درب‌های مطبخ چفت و بند درست و حسابی نداشت و از یخچال و یخدان و ... نیز خبری نبود.

در آن زمان زنان خانه‌دار اغلب خرید خود را به صورت روزانه انجام می‌دادند و روزانه چند سیر گوشت خریداری می‌کردند تا طبخ کنند.

عجیب‌ترین وقف استان یزد

در بسیاری از موارد پیش آمده بود که گربه به آشپزخانه می‌زد و همان چند سیر گوشت را به غارت می‌برد بر این اساس، وقفی انجام شد که در آن قید شده، عواید این موقوفه، صرف خرید گوشت برای افرادی شود که گوشت غذای روز آنها را گربه برده است.

یکی دیگر از وقف‌هایی که البته در جرگه وقف‌های عجیب نیست و اشاره به ماندگاری برخی موقوفات در کنار نام واقفان آنها دارد.

در بافت تاریخی یزد خانه‌های تاریخی که مخروبه و متروکه رها شده و اکنون به محل تجمع اراذل تبدیل شده‌اند کم نیست، خانه‌هایی که نه تنها برای صاحبان خود خیری نداشتند بلکه این روزها به محلی برای آزار و اذیت مردم و همسایگان تبدیل شده‌اند.

چراغ خانه‌ بی‌فرزندی که به برکت وقف بیش از یک قرن روشن مانده است

در مقابل این خانه‌ها، خانه‌هایی نیز هستند که به اصطلاح وقف امام حسینی شده‌اند.

یکی از این خانه‌ها در محله مریم‌‌آباد یزد، متعلق به پیرزنی بود که هرگز صاحب فرزند نشد اما خانه قدیمی و خشت و گلی خود را وقف کرد. وقف این خانه به اصطلاح عامه مردم، وقف اولادی است به این ترتیب که این خانه در طور ایام سال، در اختیار یکی از افراد فامیل قرار می‌‌گیرد و فرزندان فامیل در واقع مستاجر این خانه می‌شود و پولی که از رقم اجاره این خانه عاید می‌شود را هر سال صرف روضه‌خوانی و اطعام مردم در روز اربعین می‌کنند.

چراغ این خانه قدیمی اکنون بیش از یک قرن است که روشن است و به رغم قدیمی بودن، حتی یک روز هم خالی از سکنه نبوده و تعداد زیادی از افراد فامیل، در این خانه سکنی گزینه و مستاجر آن بوده‌اند و پس از اینکه توانسته‌اند برای خود خانه‌ای خریداری کنند، آن را به شخص دیگری از افراد فامیل سپرده‌اند.

با این وقف نه تنها نام پیرزنی بی‌فرزند برای همیشه ماندگار مانده و به رغم بی‌فرزندی او، صدقه جاریه‌ای برای او برقرار شده، بلکه خانه او نیز بیش از یک قرن است که همچنان سرپاست و هر سال در روز اربعین، مراسم روضه‌خوانی در آن برگزار می‌شود و بیش از 200 نفر در آن اطعام می‌شوند که اغلب مهمانان نیز افراد فامیل و همسایگان هستند.

اندکی زیرکی کافی است تا نه تنها موقوفه بلکه نام واقف نیز برای همیشه زنده بماند و صدقه جاریه‌ای تا ابد برای واقف روان باشد.

منبع:فارس