به گزارش یزدبانو به نقل ازمهرخانه، هفدهمین دوره بازی‌های آسیایی 2014 در اینچئون کره جنوبی، در حالی به پایان رسید که زنان ورزشکار کاروان ورزشی جمهوری اسلامی ایران، در این مسابقات به 2 مدال طلا، 7 مدال نقره و 7 مدال برنز دست یافتند. تعداد مدال‌های به‌دست‌آمده، در مقایسه با مسابقات دوره قبل در گوانگ‌جو چین، با توجه به تعداد کمتر زنان حاضر، نتیجه‌ای به‌مراتب بهتر داشت.

این رشد چشم‌گیر و این درخشش محسوس، در کنار جو حاصل از مسابقات، رسانه ملی را بر آن داشت تا تعدادی از مسابقات بانوان را برای اولین‌بار، به‌طور زنده از شبکه‌های سراسری سیما، پخش کند. که این امر مخالفت‌هایی را از سوی برخی از مراجع و آیات عظام در پی داشت.

به گزارش مهرخانه، زمانی پوشش ورزش بانوان در رسانه ملی، در حد چند دقیقه گزارش بدون تصویر بود، اما کم‌کم و خصوصاً در بخش اخبار ورزشی زنان، این اخبار با عکس‌هایی از ورزش‌ها روایت می‌شد. به‌مرور فیلم‌های کوتاه و نمای دور جایگزین عکس شد و این روند به‌گونه‌ای ادامه یافت که رییس وقت سازمان صداوسیما پیش از مسابقات اینچئون، در نشست مشترک سیاست‌گذاری پخش مسابقات، با تأکید بر پخش مسابقات زنان عنوان کرد که مسابقات به خاطر پوشش حریف امکان پخش زنده تلویزیونی ندارد، ولی از رادیو به‌صورت زنده پخش می‌شود. (1)

در همین زمینه، در حاشیه سمینار «زن، ورزش و رسانه»، طاهره طاهریان؛ مشاور معاون رییس‌جمهور در امور زنان، خواستار پوشش رسانه‌ای ورزش بانوان شد و عنوان کرد که اگر رسانه‌ها با تمام محدودیت‌ها بتوانند ورزش بانوان را پوشش دهند، کمک زیادی به توسعه این بخش کرده‌اند. (2)

رباب شهریان؛ معاون وزیر ورزش و جوانان در امور زنان و خانواده نیز در همین سمینار، در خصوص نقش رسانه ملی در بازی‌های آسیایی اینچئون گفت: "رسانه ملی اعتمادبه‌نفس و خودباوری را هم در میان ورزشکاران و هم در میان سایر زنان جامعه بالا برد. صداوسیما دربازی‌های آسیایی از ورزش زنان خیلی حمایت کرد، اما نه آن حمایتی که از ورزش مردان داشت؛ چرا مسابقات زنان را پخش نمی‌کنید؟ اگر این کار مشکل شرعی دارد، پس چرا آن‌ها را به مسابقات می‌فرستید؟" (3)

نظرات فقها در این زمینه
بیشتر نظرات مطرح‌شده و پرسش‌های صورت‌گرفته از مراجع تقلید، درباره ورزش زنان در معرض عموم است؛ که البته می‌توان یکی از مصادیق این در معرض عموم‌بودن را رسانه‌ای‌شدن ورزش عنوان کرد.

یکی از برنامه‌های متداول در جامعه ورزشی، چاپ و انتشار عکس ورزشکاران و پخش فیلم‌های آنان از کانال‌های مختلف تلویزیونی و تکثیر نوار و سی دی آن‌هاست. مطلبی که در این زمینه باید گفت آن است که عکس گرفتن از زنان ورزشکار به‌خودی‌خود محل اشکال نیست، مگر آنکه همراه با کار حرام باشد؛ مثل نگاه مرد نامحرم به بدن عریان آنان یا برای کار حرام باشد؛ ‌مثل نشان دادن به نامحرمان. (4)

در همین رابطه در استفتایی بیان‌ شده است: "چاپ عکس و تصویر خانم‌های ورزشکار در روزنامه‌ها، مجلات و جلد دفترچه و کتاب چه حکمی دارد؟ در جواب آمده است: اگر مفسده داشته باشد، جایز نیست و غالباً چنین امری موجب مفسده است." (5)

بعد دیگری از ورزش، حضور مردان در هنگام ورزش بانوان یا پخش زنده و غیرزنده و رسانه‌ای‌شدن آن است. آیت‌الله صافی‌گلپایگانی در پاسخ به استفتایی در همین رابطه که پرسیده شده بود: "مستدعى است نظر خویش را در مورد ورزش‌هاى بانوان از قبیل دوچرخه‌سوارى، اسب‌سوارى، قایقرانى و دومیدانى در اماکن و معابر عمومى بیان فرمایید. در ضمن بفرمایید تماشاى این نوع برنامه‌ها از تلویزیون چه حکمى دارد؟"، می‌فرمایند: "اجرای این‌گونه برنامه‌هاى خلاف عفت و غیرت و سنن و تعالیم اسلامى به اسم ورزش در اماکن و معابر عمومى، علاوه بر آن‌که نمایش و جلوه دادن مفاتن بدن بانوان به مردان اجنبى است؛ مستلزم ترویج فحشاء و منکرات و مفاسد عظیمه است و تماشاى این برنامه‌ها و تشویق و ترغیب به آن‌ها حرام است. خداوند متعال جامعه اسلامى ما را که در عصر حاضر پرچم اسلام و حاکمیت احکام اسلام را در دنیا به اهتزاز درآورده و مسلمانان را سربلند و عزیز قرار داده ازاین‌گونه خطرات که موجب تشویش اذهان و خدشه‌دار شدن شخصیت اسلامى ما است حفظ فرماید." (6)

آیت‌الله خامنه‌ای نیز در مورد ورزش سوارکاری برای بانوان می‌فرمایند: "به‌طورکلی اسب‌سواری براى دختران و بانوان در مجامع عمومى و در منظر نامحرم، موجب جلب نظر مردان و در معرض فتنه و به فساد کشیده‌شدن اجتماع و منافى با عفت بانوان است و لازم است ترک شود و درصورتی‌که در منظر نامحرم نباشد، فی‌نفسه اشکال ندارد." (7)

آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتاء: "با توجه به حضور پررنگ و اثرگذار این روزهای بانوان ورزشکار ایرانی در میدان‌ها مختلف داخلی و بین‌المللی و تأثیرات غیرمستقیم این امر بر روحیه بخشی به بانوان و ایجاد انگیزه برای ورزش و توجه به‌سلامت،‌ می‌خواستم نظر حضرت‌عالی را در مورد پخش زنده و مستقیم یا غیرمستقیم این مسابقات با توجه به حجاب داشتن ایشان، از تلویزیون بدانم." فرموده‌اند: "اصل پخش این کار از سوی صداوسیما کار نادرستی است و پخش صحنه‌هایی که ضوابط شرعی در آن مراعات نمی‌شود، جایز نیست و در پوشش شرعی تفاوتی بین مسابقات و غیر آن وجود ندارد."

آنچه از بیانات فقها به دست می‌آید، آن است که صرف حجاب داشتن و کامل‌بودن آن موجب جواز ورزش کردن زن در منظر نگاه نامحرم نخواهد بود. چنان‌چه در استفتایی از امام خمینی (ره) چنین آمده است: "آیا زن مى‌تواند بالباس‌های گشاد و با روسرى و شلوار در برابر نامحرمان ورزش کند؟" و ایشان در پاسخ فرموده‌اند: "از این عمل احتراز شود." (8)

آنچه از مجموعه استفتائات فقها به دست می‌آید، دلیل مخالفت فقها با رسانه‌ای‌شدن ورزش بانوان، پوشش زنان ورزشکار به‌تنهایی نیست. هرچند در این زمینه مسئولین ورزش بانوان جمهوری اسلامی اقدامات مناسبی را انجام دادند و با تلاش‌های صورت‌گرفته توسط آن‌ها، لباس برخی از ورزش‌های بانوان با تأیید فدراسیون‌های بین‌المللی به تصویب رسید.

(در همین زمینه: با تلاش ایران، میخ حجاب در ورزش جهان کوبیده شد)

چه باید کرد؟
در حقیقت نمی‌توان و نباید، از بعد تبلیغی ورزش بانوان در سطح جهانی غافل شد؛ همان‌طور که رهبر انقلاب در دیدار با بانوان فاتح قله اورست می‌فرمایند: "این حرکت بزرگ، درواقع نمایش‌دهنده قابلیت‌های یک ملت و تبلیغ عینی آن برای جهانیان است که دستگاه‌های تبلیغی به‌ویژه صداوسیما باید حق آن را ادا نمایند." و یا در دیدار خود با پیشکسوتان، مربیان و مدال‌آوران مسابقات جهانی، المپیک و پاراالمپیک فرمودند:‌ "حضور بانوان و دختران ورزشکار با رعایت حجاب شرعی، در میدان‌های بین‌المللی، اقدامی فوق‌العاده و بسیار مهم و باارزش است."

ایشان با اشاره به موارد متعدد از قتل، تعرض و تهدید رسمی زنان مسلمان محجبه در اروپا، خاطرنشان کردند: "در چنین شرایطی، هنگامی‌که یک زن مسلمان ایرانی و دارای حجاب، بر سکوی قهرمانی می‌ایستد و همه را وادار به تکریم می‌کند، کار باعظمتی انجام‌شده است." حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: "همه باید قلباً قدردان زنان ورزشکاری باشند که باحجاب و متانت و وقار در میدان‌های بین‌المللی ورزشی حاضر می‌شوند."

البته رهبر انقلاب در دیدار مسئولان سازمان تربیت‌بدنی و رؤسای فدراسیون‌های ورزشی به حدود اسلامی ورزش بانوان اشاره کردند و بیان فرمودند که حدود اسلامی سلیقه‌ای نیست و آن‌چه در کشور باید انجام شود، تابع سیاست‌گذاری‌ها و نظر فقهی است. در ورزش بانوان تبرج و خودنمایی زن ممنوع است؛ زیرا اگر جامعه به محیطی برای خودنمایی زن تبدیل شود، امور جدی جامعه نظیر خانواده، سلامت، عفاف و عصمت جوانان ضربه می‌خورد. (9)

بر این اساس و با توجه به بیانات رهبر انقلاب،‌ به نظر می‌رسد رسانه‌ای‌کردن ورزش بانوان امری غیرقابل‌اجتناب است که بر اساس نظرات فقها، نیازمند فراهم‌کردن مقدمات واجبی برای گسترش و حمایت از آن است. ازطرفی همانطور که ذکر شد مخالفت مراجع معظم با این مقوله فقط به جهت پوشش بانوان ورزشکار نیست و برخی از فقها به بحث تبرج اشاره فرموده‌اند؛ از این رو تشکیل کارگروهی که دغدغه رفع چالش های مباحث فقاهتی بازنمایی ورزش بانوان را داشته باشد، ضروری به نظر می‌رسد تا هم به تعیین مصادیق این مباحث بپردازد و هم در مورد مسایل و چالش‌های دیگر این موضوع با حفظ حدود شرعی از یک طرف و رعایت اصول بین‌المللی ورزش زنان از طرف دیگر تصمیم‌گیری کند.