به گزارش یزدبانو به نقل از خبرگزاری  ایرنا، برخی عقیده دارند، براساس آثار و شواهد موجود قهوه خانه از حدود 500 سال قبل در ایران شکل گرفته و جمعی دیگر بیشتر می دانند.

همچنین گفته می شود، قهوه خانه در ایران به سال ها قبل از ورود چای باز می گردد و اولین بار دو برادر آلمانی که برای آموزش ارتش به ایران آمده بودند آن را افتتاح کردند و در آن قهوه می فروختند. سال ها بعد و با کشت چای در شمال ایران که سوغات کاشف السلطنه از هند بود، هرچند قهوه خانه هنوز همان «قهوه» خانه بود اما چای خوش طعم و خوش عطر ایرانی که از پیشینه هندی خود مرغوب تر شد جای قهوه را گرفت. *** قهوخانه های سنتی و قدیمی قهوه خانه ها در گذر زمان همان گونه که با شاهنامه خوانی، داستان سرایی، مدیحه سرایی، نقالی، غزلخوانی، سخنرانی و مشاعره در ترویج تاریخ، فرهنگ و ادب و نیز تبادل افکار و معرفی آثار در روزهای خاص نقش مهمی را ایفا کرده اند، از بهترین و جذاب ترین اماکن عمومی شهرها برای گذراندن اوقات فراغت به شمار می رفتند. نخستین قهوه خانه ها در ایران، در دوره صفویان و به احتمال زیاد زمان سلطنت شاه طهماسب (930-984ق) در شهر قزوین پدید آمد و بعد در زمان شاه عباس اول (996-1038ق) در شهر اصفهان توسعه یافت. قهوه خانه ها در گذر عمر خود به محلی برای تبادل اطلاعات و تجربیات، انجام برخی معاملات، همنشینی ها و حتی در خیزش ها و اعتراض های مردمی به پایگاه پیام رسانی و برنامه ریزی برای توزیع بیانیه تبدیل شد. در زمان گذشته افراد کم سن و سال و جوانترها کمتر در قهوه خانه ها حضور می یافتند و اغلب ریش سفیدان و مردان برای در جریان قرار گرفتن اخبار و اطلاعات و تامین بخشی از نیازهای خود به این مکان مراجعه می کردند. صاحبان این محل های به واقع مردمی، کمی بعد و پس از اندکی رونق پا را فراتر گذاشتند و به این ترتیب سرگرمی هایی چون مدیحه سرایی، نقالی، شاهنامه خوانی، غزل خوانی، سخنوری و مشاعره نیز جای در میان دود و دم فضا یافتند. قهوه خانه در جامعه سنتی بیشتر فضایی فرهنگی بود ،اما اندک اندک دچار آسیب هایی شد و استفاده ناصواب برخی مشتریان از این مکان های پرمشتری، بروز ناهنجاری هایی را در پی داشت. یکی از این عوامل آسیب ها، ورود قلیان و گسترش استفاده از آن بود که قهره خانه را از مکان فرهنگی و اجتماعی به مسیر جایی برای وقت گذرانی کشاند. *** تغییر قهوخانه های سنتی به مدرن جامعه سنتی در طول زمان لباس نو بر تن کرد و رنگ نو به خود گرفت، زمانه ای شد که برخی از جوانان شهر و روستا آرامش را در دود و دم جستجو می شود و قلیان دیگر جزه دکوراسیون منازل نیست و حال همدم و یار برخی از خانواده های ایرانی شده است. زنان در عرصه مصرف قلیان پا به پای مردان و بدون توجه به هشدارها رقابت می کنند به راستی چه آسان سلامتی حراج می شود؟ این روزها به لطف چینی ها و واردات بی رویه سال های گذشته، ظهور و وجود فروشگاه های عرضه لوازم و مواد قلیان در خیابانها خود نمایی می کند و مصرف اقسام مواد دخانی در اقشار مختلف مردم جامعه افزایش یافته است، بسیاری از مستعملان دخانیات و دخترانی که لب بر قلیان می زنند نگاه تفریحی به آن دارند و دلیل آن را نیز تنها نبود تفریح جایگزین برای آن می دانند و نکته جالب تر اینکه با توجه به آگاهی از آسیب ها و زیان های کشیدن قلیان روز بروز شاهد افزایش جمعیت مصرف کننده از آن هستیم. برخلاف اینکه استعمال سیگار هنوز در میان برخی از زنان ایرانی به عنوان یک رفتار زشت و ناپسند شناخته می شود، اما کشیدن قلیان در خانواده های ایرانی با ممنوعیت مواجه نیست. قلیان دیگر پای ثابت بسیاری از تفریحات جوانان و خانواده های ایرانی شده، اما تصورات مردم در رابطه با مصرف قلیان جالب و متاسفانه کمی عجیب است اکثر مردم مصرف قلیان را تفریحی می دانند که آرامش را به آنها هدیه می دهد که هر چه پک عمیق تر باشد به آرامش رسیدن بیشتر و ... اگر مصرف سیگار در زنان را با نگاهی متفاوت بررسی کنیم، می بینیم که مصرف کنندگان مواد دخانی تهدید کننده سلامت مادران فردا است که با مصرف دخانیات نه تنها خانواده بلکه جامعه را نیز دچار مشکل خواهد کرد. افزایش استعمال دخانیات توسط دختران جوان تهدیدی جدی برای نسل آینده بشمار می آید و باید گفت تصورات غلطی در میان مردم ریشه دوانده که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه ها وارد نمی شود اما در حقیقت دود قلیان از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن شده و آثار سوء خود را به جا می گذارد. مصرف سیگار و قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، کاهش وزن و بسیاری از مشکلات دیگر می شود. گاهی اوقات دیده می شود که دختران جوان برای کسب پرستیژ اجتماعی کاذب در بین دوستان و هم سن و سالان اقدام به استعمال سیگار و قلیان می کنند. برای بررسی این موضوع تصمیم گرفتم سری به سفره خانه ها و مراکز تفریحی بزنم... *** یکی از مکانهای پر ازدحام ساعت 5 بعداز ظهر - جنوب تهران از روی فرش قرمز که بگذری در انتهای سالن راهروی باریکی است که مشتریان را به سمت سفره خانه هتل هدایت می کند. اینجا چادری برپاست که پاتوق عصر گاهی بسیاری از دختران و پسرانی است که برنامه ای برای اوقات بیکاریشان ندارند. بیشتر مشتریان اینجا دائمی هستند. این را از سلام و علیک گرم مرد پشت دخل و کارکنان با مشتریان می توان فهمید. پیرمرد قهوه چی دائما در حال چای آوردن است. با بیشتر مشتریان شوخی می کند و همه او را عمو صدا می زنند، اینجا نیز مشتریان خانم بیشتر از مردان هستند. سحر یکی از دخترانی است که به قول خودش هر غروب به این سفره خانه می آید. می گوید به جز رفتن به کافی شاپ و سفره خانه تفریح دیگری ندارد. بیشتر مکان های تفریحی مانند استخرها و ورزشگاهها عصرها برای آقایان است. با سینما و تئاتر هم مگر چند روز را می توان پر کرد؟ سحر می پرسد: کدام تفریحی را سراغ دارید که پنج نفره بتوان رفت و تنها 10 تا 12 هزار تومان پرداخت کرد. استدلال های سحر برای کشیدن قلیان را دوستش نسیم رد می کند. او که مدتی است برای استعمال زیاد قلیان به تنگی نفس دچار شده و تنها برای همراهی دوستانش به سفره خانه آمده است می گوید: بسیاری از کسانی که قلیان می کشند بدون آن که خود متوجه شوند به آن معتاد می شوند. می توانیم غروب ها در پارک دور هم جمع شویم و بی آنکه هزینه ای بدهیم پیاده رویی کنیم. اما قلیان با اسانس های شیمیایی و میوه اش ما را به خود وابسته کرده. نسیم معتقد است: بسیاری از دختران دور از چشم خانواده ها قلیان می کشند و هنوز هم سایه سنگین نگاهها بر روی دختران قلیان کش وجود دارد. او که پس از چند سال قلیان کشیدن دچار مشکل تنفسی خفیف شده است می گوید: شاید حالا عوارض این قلیان کشیدن ها مشخص نشود اما بعدها خودش را نشان می دهد، سخنان نسیم از لحاظ علمی نیز درست است. سخن ما به عنوان رسانه این است، هر چیزی که قانون می شود باید همه ملزم به رعایت آن شوند و هیچگونه ملاحظه و مصلحتی هم درکار نباشد. اما چرا هنوز برای قانون های موقتی و ناپایدار پشتوانه ای محکم در نظرگرفته نشده است، برای مثال همین جمع آوری قلیان، چرا هنوز قلیان از چای خانه ها و سفره خانه های سنتی سرو می شود؟! متاسفانه اگر بخواهیم نگاه بدبینانه ای نداشته باشیم کم نیستند دختران و پسرانی که این روزها یکی از ابزار تفریحی و سرگرمی شان کشیدن قلیان با اسانس های شیمیایی میوه ای است. اگر بعدازظهر یک روز تعطیل گذرتان به پارک های سطح شهر و یا مناطق تفریحی افتاده باشد، نوجوانان و جوانانی را می بینید که مشغول قلیان کشیدن هستند و ای کاش مسوولان برای جمع کردن این سنت غلط به جا مانده از گذشتگانمان، قانونی معتبر و جدی تصویب می کردند و عملا آن را دنبال می کردند نه فقط در حد حرف و قانون و تبصره، تا شاهد چنین صحنه هایی نباشیم. قهوه خانه سنتی در شهرری یکی از صدها مکان های مصرف قلیان و جذب جوانان است، منطقه ای خوش آب و هوا که بعد از خانواده ها، می توانی دختر و پسر های زیادی را ببینی که بعد از خوردن کباب، آبگوشت دیزی و در نهایت قلیان به همراه چای با نبات زعفرانی و یا خرما را مشتاقانه سفارش می دهند. وقتی به چند رستوران درجه 2 رفتم متوجه شدم بر سر میز اکثرشان قلیان وجود دارد، از نوجوان 10 ساله تا کهنسال، زن و مرد و دختر همه مشغول کشیدن قلیان بودند و آن را تفریحی برای خود می دانستند. نگار به همراه دوستانش آمده بود در رابطه با قلیان کشیدن، گفت: هفته ای دو بار به اینجا می آییم و به همراه دوستان پکی به قلیان می زنیم. البته فقط تفریحی است و در منزل این کار را انجام نمی دهیم. این بار به یکی دیگر از این دست مکانها می روم. قهوه خانه ای که از پیرمرد تا جوان دبیرستانی در آن حاضر هستند. مرز میان جوانان و افراد مسن تر یک ردیف نسبتا خالی است. جوانان وقتی قلیان های میوه ای برایشان می آورند آن را با ولع خاصی می کشند و پیرمردها هر از چندگاهی در میان صحبت پکی به خوانسار و برازجان می زنند. یعقوب یک صاحب قهوه خانه کار و کاسبی قلیان را خوب توصیف می کند و می گوید: الان فروش لوازم و مواد دخانی قلیان دارای برند شده و برخی مصرف کنندگان از هر فروشگاهی خریداری نمی کنند. وی افزود: هم اکنون بسیاری از افراد جامعه مستقیم و تعداد زیادی دیگری نیز غیر مستقیم از این طریق عرضه قلیان درآمد کسب کرده و روزگار می گذرانند. یعقوب در رابطه با مشتریانش می گوید: اکثرا جوانانی هستند که همیشه و برخی هر روز می آیند ضمن اینکه مردان مسن تر نیز هر ازچند گاهی سر می زنند. مقصد بعدی بازار سنتی شهرری و سفره خانه دیگری است، جایی که وقتی وارد می شوی به قول یکی از دوستان جو آنجا تو را می گیرد. پسران جوان به راحتی قلیان می کشند و بساط چای نبات نیز به راه است و هراز چند گاهی آبمیوه ای و یا بستی می خورند. هزینه فقط یک قلیان شش هزار تومان است و اگر چای و آبمیوه را اضافه کنی باید حداقل 15 هزار تومان پرداخت کنی. این در حالی است که یک قلیان و چای در برخی از قهو خانه های سنتی شهر ها تا 22 هزار تومان هم سرک می کشد. مدیر انجمن جمعیت همیاران سلامت روان اجتماعی ایران، گفت: متاسفانه در جامعه امروز شاهد فرهنگسازی مصرف قلیان در بین اقشار مختلف مردم هستیم که بسیار نگران کننده است. مریم پازوکیˈافزود: مصرف قلیان بر خلاف آن چیزی که اکثر مردم فکر می کنند که مضرات کمتری نسبت به سیگار دارد، اما باید گفت که قلیان 10 برابر سیگار تاثیرات بدی را در سیستم تنفسی می گذارد، همچنین مصرف قلیان در خانم ها مضراتی برای پوست و زیبایی دارد. وی تصریح کرد: مصرف قلیان می تواند باعث افسردگی، رنگ پریدگی، سردرد، سرگیجه، اختلالات گوارشی، بروز ناراحتی های قلبی و عروقی و زمینه سازی ابتلا به انواع سرطان ها شود. او یاد آور شد: اطلاع رسانی مناسب به عموم مردم و ایجاد امکانات مناسب جهت اوقات فراغت جوانان می تواند تاثیر به سزایی در پیشگیری از مصرف انواع مواد دخانی داشته باشد. یک پزشک گفت: میزان و عمق دم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است و قلیان با وجود اینکه کمتر مصرف می شود، اما حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می شود، 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سیگار است. دکتر علی اکبر تقی زاده رهقی افزود: سایر خطراتی که در کشیدن سیگار مشاهده نمی شود، ولی در کشیدن قلیان وجود دارد، بیماریهای عفونی مثل هپاتیت ب (در اثر استفاده مشترک از شیلنگ قلیان) و افزودن الکل یا داروهای روانگردان به تنباکوی قلیان است. وی بیان داشت: دود تنباکو حتی بعد از اینکه از آب خارج می شود هنوز حاوی سطح بالایی از ترکیبات سمی مثل مونوکسیدکربن، فلزات سنگین و مواد شیمیایی سرطانزا است. یه گفته وی، تحقیقات همچنین نشان داده است که پس از 45 دقیقه استفاده از دود قلیان، مونوکسید کربن، نیکوتین پلاسما و ضربان قلب به شدت بالا می رود. تقی زاده رهقی تصریح کرد: استفاده از قلیان در کنار سرطان ریه با افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و مثانه و ابتلا به سل ریوی را افزایش میدهد. این پزشک می افزاید: متاسفانه به اکثر تنباکوهایی که در سال های اخیر به بازار آمده اسانس هایی اضافه می شود که افزون بر تحریک دستگاه تنفسی، حساسیت و آلرژی در پی دارد، بنابراین علاوه بر بیماریهای ذکر شده، رینیت آلرژیک و سرفه های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه دارد. تقی زاده مرهقی، گفت: این تصور، کاملا غلط است که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه ها نمی رساند، چون دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن شده و آثار سو خود را می گذارد. وی در مورد گرایش جوانان به مصرف قلیان نیز افزود: ازعلل دیگری که موجب شیوع قلیان در جامعه شده، ارتباط اجتماعی غیر شغلی در بین افراد جامعه است. با توجه به اینکه چند نفر دور هم جمع می شوند و آن را در حال گپ دوستانه و تفننی می کشند موجب شده که به یکی از وسایل ارتباط انسانی تبدیل شود و برای خلاصی از این معضل، جامعه شناسان و روان شناسان باید با تحقیقات و بررسی بیشتر راهی جایگزین برای این کار پیدا کنند.