به گزارش یزدبانو به نقل از آوای اقتصاد، مسلمان باید عزت نفس خود را حفظ کند و به هیچ روی تن به ذلت و خواری ندهد. اسلام، گدایی را خواری آشکار می‌شناساند و شدیداً مسلمانان را از آن نهی می‌کند. مسلمان باید همواره با دست خود، نیازش را برطرف سازد و از کسی درخواست نکند و در فقر را بر روی خود نگشاید.

البته اگر کسانی بر اثر رخدادهای طبیعی قهری یا ضعف عقل معیشت و مانند آن تهیدست شده باشند، حفظ کرامت و شخصیت اجتماعی آنان بر همگان لازم است و عموم مسلمانان باید چهره شهر اسلامی را از پدیده نامیمون پاک کنند. نظام اسلامی نیز وظیفه دارد نیاز آنان را برآورد.
 

زدودن فقر و نداری از چهره شهر اسلامی وظیفه عمومی مسلمانان است که اسلام بر آن تاکید فراوان دارد و پیشوایان معصوم خود شخصاً در این عرصه پیشگام بوده‌اند.

فضیلت بی‌نیازی

اسلام در عین حالی که صاحبان مال را تشویق به سیر نمودن فقیران و گدایان می‌کند از طرفی بی‌نیازی از مردم را فضیلت می‌‌داند.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: شرف مومن به قیام (برای نماز)در شب اشت و عزت او به بی‌نیازی از مردم.

امام رضا (ع) فرمود: مردی به پیامبر (ص) گفت: ای رسول خدا! کاری به من بیاموز که میان آن و بهشت حایل و فاصله‌ای نباشد. رسول خدا (ص) فرمود: خشمگین مشو و از مردم چیزی مخواه.

نکوهش تکدی‌گری و محبوبیت عزت نفس

دین مبین اسلام با تحریم ربا و تراکم بی‌جهت ثروت و فعالیت‌ها و کوشش‌های نازا و عقیم، تکدی را به عنوان یکی از کسب‌های منفور اعلام کرده و آن را سخت مورد مذمت و سرزنش قرار داده است. اسلام دستور داده است که مردم تن به مذلت و خواری ندهند.

طبیعت وجود پدیده گدایی و تکدی‌گری علاوه بر زشت کردن چهره شهر و به جا گذاشتن تاثیرات روحی و روانی بر افراد می تواند عامل مهمی در تن پروری، کاهلی و گرایش به بی علاقگی به کار و تلاش باشد.

 از سوی دیگر روانشناسان نیز معتقدند گدایی سبب کسالت و تنبلی و عامل از بین رفتن روحیه اعتماد به نفس می شود. تکدی نیروها و استعدادهای انسانی را که می تواند در مسیر و راههای مشروع و معقول قرار گیرند به انجماد و تخدیر می کشاند.در واقع افرادی که به تکدی گری روی می آورند به تدریج با جدا شدن از جامعه به انزوای روحی و روانی کشیده می شوند و ضمن از بین رفتن توانایی ها و قابلیت های مثبت آنها این احتمال نیز وجود دارد که شخص علاوه بر تکدی گری به سایر بزهکاری های اجتماعی نیز روبیاورد.

 در روایات متعددی درخواست از دیگران و تگدی‌گری مذموم شمرده شده و بر پیامدهای نامطلوب این ناهنجاری در جامعه تاکید شده است:

امیرالمومنین علی (ع) فرمود: شیعه من از مردم درخواست نمی‌کند، اگر چه از گرسنگی بمیرد.

امام باقر (ع) می‌فرماید: اگر سائل بداند در تکدی گری چه خسارت سنگینی هست احدی از دیگری چیزی نمی‌خواهد و اگر انفاقگر، دستاورد انفاق را بداند احدی را بدون کمک، رد نمی‌کند.

امام صادق (ع) فرمود: اگر گدا پیامد گدایی را می‌دانست، هیچ کس از دیگری سوال نمی‌کرد.

شخصی نزد امام صادق (ع) برخی از حالات و گرفتاری‌های خود را باز گفت: امام به کنیزش فرمان داد تا کیسه پولی را آورد و به آنان شخص فرمود: این چهرصد دینار را – که ابوجعفر به من داده- بگیر و مشکل خود را با آن حل کن. آن شخص گفت: گرفتاری مورد نظرم این نیست، لیکن دوست دارم برای من دعا کنید. امام صادق فرمود: حتماً برای تو دعا می‌کنم؛ ولی بپرهیز از این که وضع خود را به طور کامل برای مردم بازگو کنی که نزد آنان خوار می‌شوی.

پیامبر(ص) فرمود: تا آنجا که می‌توانید از درخواست، عفت بورزید.

پیامد‌های تکدی گری:

تکدی‌گری را باید زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی متعددی قلمداد کرد. اکثر بررسی‌های انجام شده، از رابطه بین گدایی و اعتیاد، بزهکاری، خودکشی، سرقت و... حکایت می‌کنند. به واسطه تاثرات نامطلوب این ناهنجاری بر جامعه و خود شخص متکدی در دین اسلام نیز در روایات متعددی برای بازداشتن افراد به تکدی‌گری به پیامدهای آن اشاره شده است:

فقر: پیامبر خدا(ص) فرمود: به خدایی که جانم در قبضه قدرت اوست وگند یاد می‌کنم... هیچ مردی راه گدایی را بر روی خود نمی‌گشاید، مگر اینکه خدا در تنگدستی را را بر رویش می‌گشاید.

همچنین به امیرالمؤمنین(ع) فرمود: ای علی! کم خواستن از مردم، بی‌نیازی موجود وحاضر وزیاد خواستن مایه ذلت وفقری موجود است.

امام زین العابدین(ع) می‌فرمایند: از جانب خودم تضمین می‌کنم که هر کس از دیگری بدون نیاز سؤال کند، روزی نیاز او را به سؤال وا می‌دارد.

حقارت وذلت: امیرمؤمنان(ع) فرمود: تکدّی گری یوغ ذلتی است که عزت وسربلندی را از انسان می‌ستاند وحسب او را از بین می‌برد.
پیامبر(ص) فروده است: کسی که در سؤال را بر روی خود بگشاید خدا هفتاد در فقر ونداری را بر روی او می‌گشاید که کوچک‌ترین آنها را چیزی نخواهد بست.

طولانی شدن حسابرسی قیامت: رسول خدا(ص) فرمود: ای ابذر! مبادا از مردم چیزی بخواهی،زیرا درخواست کردن به لحاظ روانی ذلتی حاضر است وبه لحاظ مالی فقری را در پی دارد که تو به سوی آن می‌شتابی وبه لحاظ اخروی حساب طولانی روز قیامت را در پی دارد.

امام صادق(ع) می‌فرماید: از سؤال از مردم بپرهیزید، چرا که آن، در دنیا مایه ذلت وفقری است که به سوی آن می‌شتابید ودر قیامت حسابی طولانی دارد.

کیفر تحدی بدون نیاز در قیامت:

امام باقر(ع) به محمدبن مسلم فرمود: ... ای محمد! بی‌نیازی که گدایی کند در قیامت با چهره‌ای خراشیده وزخمی به دیدار خدا خواهد رفت.
امام صادق(ع) فرمود: هر بنده‌ای که بدون نیازمندی سؤال کند، پیش از مرگ خدا او را به سؤال نیازمند کند واز این راه آتش دوزخ را برای او مقرر دارد؛ همچنین فرمود: آن که بدون نیاز دست گدایی دراز کند مانند آن است که پاره آتش را می‌خورد.

تهیه ابزار کار برای متکدیان:

برای رفع مشکل تکدی گری در شهر ها نیز راه های متعددی وجود دارد که بی شک در وهله اول از بین بردن ریشه های اجتماعی این آسیب مهلک و مخرب است. دلیل اصلی وجود این پدیده وجود فقر اقتصادی است از این رو راه‌حل ریشه‌ا‌‌ی برای این پدیده بهبود اوضاع معیشتی و حمایت‌های ویژه از قشر فقیر و ضعیف جامعه می‌باشد.

مردی از انصار را حاجتی پیش آمد، پیامبر خدا(ص) از آن اطلاع یافت و به او فرمود: هر چه در خانه داری نزد من بیاور وچیزی را بی‌ارزش مشمار.

آن مرد یک زیرانداز زین اسب ویک کاسه آب خوری نزد پیامبر(ص) آورد، پیامبر خدا(ص) فرمود: چه کسی خریدار این‌هاست؟ مردی عرض کرد: به یک درهم خریدارم.

پیامبر فرمود: چه کسی بیشتر می‌خرد؟ مردی گفت: دو درهم. پیامبر(ص) فرمود: آنها برای توست. سپس به آن مرد انصاری فرمود: با یک درهم غذایی برای خانواده‌ات تهیه کن وبا درهمی دیگر تبری بخر.

آن مرد تبری خرید ونزد پیامبر(ص) آورد. آن حضرت فرمود: چه کسی دسته‌ای برای این تیر دارد؟ یکی از اصحاب گفت: من دارم.

پیامبر خدا(ص) دسته تبر را ازآن مرد گرفت و با دست خود تبر را برای آن مرد انصاری آماده کرد وبه وی داد وفرمود: برو وهیزم جمع کن وهیچ خار وکنده خشک وتری را ناچیز مپندار. آن مرد تا پانزده شب کار کرد. پس از آن در حالی که وضع او خوب شده بود نزد پیامبر(ص) آمد.

پیامبر(ص) فرمود: این خحال تو بهتر از آن است که روز قیامت با چهره‌ای بیایی که خراش صدقه بر آن است.


برگرفته شده از مفاتیح الحیاَۀ