به گزارش یزدبانو، قالی‌ها و قالیچه‌های رنگارنگی که زینت بخش بیشتر خانه‌ها است، با پنجه‌های ظریف و هنرمند زنان و مردان جوان این کشور گره گره بافته شده و بسیاری از جهانیان در پرتو وجود این صنعت باستانی ظریف، ایران را می‌شناسند.

گرچه فرش دستباف، با فرهنگ و هنر ایران و ایرانی عجین شده و نقش های بسیاری را ساله است که بر «دار» اقتصاد ملی ماندگار کرده است، اما همچنان، گره در گره مشکلات دارد.

شاید به جرأت بتوان گفت استان یزد یکی از قطب های صنعت فرش دستباف کشور است که در حال حاضر باتوجه به رکود حاکم بر بازار، فرش دستباف دستخوش ناملایمتی ها شده است.

مشکل فروش و عدم وجود تسهیلات مدت‌دار و کم بهره جهت تولیدکنندگان قالی از عمده مسایل فرا روی تولیدکنندگان یزدی است که امید است با رونق اقتصادی این معضل برطرف شود اما برای جویا شدن از احوال فرش دستباف استان یزد به سراغ «محمد‌مهدی نبی‌زاده» رئیس اداره فرش دستباف سازمان صنعت،معدن وتجارت استان یزد رفته و با او به گفتگو نشسته‌ایم:

• لطفا در رابطه با تاریخچه فرش دستباف یزد توضیح دهید.

فرش یزد دارای قدمت زیادی است و از قدیم الایام زنان یزدی در خانه‌های پر از مهر ومحبت به کار قالیبافی مشغول بوده و ضمن نقش‌آفرینی و هنرمندی که از قلب سرشار از محبتشان بر سرانگشتان آن‌ها جاری و بر تارو پود قالی بافته می‌شد، کمکی نیز به معیشت خانه و تهیه جهیزیه داشته‌اند.
فرش یزد  سالیان متمادی به عنوان یکی از بهترین زیراندازها در کشور شناخته می‌شد، طرح‌هایی چون سردارجنگی و احمدمحمدآبادی از جمله هنرآفرینی یزدی‌ها در فرش دست‌باف بوده است. ناگفته نماند که فرش‌های ریزبافتی نیز با قدمت حدود صدسال در یزد بافته شده است و البته در برخی مواقع اقتباس نقوش و طرح‌هایی از فرش کاشان و نایین و کرمان نیز صورت می‌گرفت که غیر از تقاضای داخل به کشورهای دیگر صادر می‌شود.

• در رابطه با مشکلات و موانع پیش روی فرش دستباف یزد بفرمایید.

در حال حاضر باتوجه به رکود حاکم بر بازار، فرش دستباف نیز از این قاعده مستثنی نیست، مشکل فروش از عمده مسایل فراروی تولیدکنندگان یزدی می‌باشدکه امید است با رونق اقتصادی این معضل برطرف شود. از دیگر مشکلات عدم وجود تسهیلات مدت‌دار و کم بهره جهت تولیدکنندگان قالی است، کم تعداد بودن و در برخی مواقع نبود صادر کنندگانی توانمند که فرش را از تولیدکننده خریداری و مستقیما صادر نمایند و از طرفی عدم شناخت سلایق مصرف‌کنندگان خارجی، و در نهایت تولید براساس سفارش مشتری نیز کماکان از دیگر مشکلات است.

• به نظر شما بافندگان فرش دستباف چه انتظاری از دولت و نهاد‌های تصمیم ساز در حوزه فرش دستباف دارند؟

بافندگان که از جمله عوامل موثر و مهم در امر تولید فرش دستباف هستند، همیشه دغدغه استفاده ازبیمه تامین اجتماعی را داشته‌اند ، اگرچه در حال حاضر بحث بیمه قالیبافی باز بوده و تعدادی نیز از مزایای بیمه استفاده می‌نمایند، اما استمرار، پرداخت، برقراری و استفاده از مزایای درمانی و بازنشستگی آن، ذهن اکثر بافندگان را مشغول داشته است؛ البته نبود تسهیلات کم بهره و نگرانی از عدم فروش تولیدات خانگی نیز از دیگر مطالبات بافندگان است.

• صنعت فرش دستباف تا چه میزان نیازمند خلاقیت و نوآوری است و چه اقداماتی را در این راستا انجام داده‌اید؟

باتوجه به پیشرفت فناوری، وجود رقبا در بازارهای جهانی و تغییر پر سرعت سلایق مشتریان، فرش دستباف نیز نیازمند خلاقیت و نوآوری بیش از پیش می‌باشد.
اداره فرش دستباف سازمان صنعت،معدن وتجارت استان یزد طی سالیان گذشته با هدف گذاری"ارتقاء کیفی تولیدات در زمینه طرح، نقشه و رجشمار" با برگزاری جلسات مستمر و ارایه راهکارهای مناسب، تولیدکنندگان را به حرکت در این سمت و سو ترغیب و پشتیبانی نمود که در ابتدا تعداد کمی از این مقوله استقبال نمودند ولی در حال حاضر خوشبختانه تعداد قابل ملاحظه ای از تولیدکنندگان با تلاش در ایجادطرح و نقش جدید، به سوی تولیدات ریزبافت ،با کیفیت‌تر و متنوع قدم بر می‌دارند ، رونمایی از فرشی با عنوان "قمات یزد" توسط خانه هنرمندان قالیباف در نمایشگاه بین‌المللی تهران که به تایید بسیاری از صاحب‌نظران فرش کشور، ویژگی‌های خوب تولیداتی نظیر  قم ، اصفهان و تبریز را با اعتقاد و سلامت بافندگان یزدی رقم زد موید حرکت به سوی ارتقاء و البته صادراتی شدن فرش یزد می‌باشد.

• در حال حاضر وضعیت بازار داخلی و خارجی فرش دستباف به چه صورت است؟ دلایل از دست رفتن سهم ایران در بازار جهانی فرش چیست؟

وجود تحریم‌ها و وجود رقبای جدید باعث کمتر شدن صادرات فرش دستباف کشور شده است اما اینکه سهم ما در بازارجهانی از دست رفته را قبول ندارم و مطمئنا با رفع تحریم‌ها و تلاش‌هایی که در جهت تولید بر اساس سلیقه مشتری و شناخت بازارهای هدف صورت گرفته و می‌گیردو از طرفی عدم توانایی رقابت دیگر کشورها از لحاظ کیفیت با فرش ایران و همچنین ثبت جغرافیایی فرش دستباف مناطق مختلف کشور و از جمله فرش یزد، آینده خوبی را برای فرش دستباف ایران و یزد متصورم.

• حضور فرش دستباف یزد در نمایشگاه‌های جهانی به چه میزان بوده است؟

کشورهای عربی و حاشیه خلیج ‌همیشه‌ فارس، آلمان و آمریکا از جمله کشورهایی است که فرش یزد به آنجا صادر شده است و همچنین در نمایشگاه‌های خارج از کشور حضور داشته است؛ البته این حضور خیلی زیاد نبوده است، ولی با این حرکت جدید که در فرش استان آغاز شده و با توجه به حمایت‌های مرکز ملی فرش ایران و رفع موانع صادرات شاهد حضور بیش از پیش فرش یزد در بازار و نمایشگاه‌های خارجی خواهیم بود.

• در حال حاضر آمار دقیق تعداد قالی بافان یزدی چقدر است؟

آمار دقیقی در این خصوص و جود ندارد براساس آخرین سرشماری کشوری، تعداد بافندگان یزد 70هزار نفر اعلام شده است اما بر اساس شواهد موجود و تولیدات فعلی آمار بافندگان فعال استان یزد را قریب 40هزار نفر برآورد می کنیم که سالانه نزدیک به 200هزار مترمربع فرش دستباف تولید می‌کنند.

• لطفا در مورد اینکه فرش ماشینی بخریم یا فرش دستباف توضیح دهید؟

صد البته فرش دستباف ، مسلم است که الیاف مصنوعی با طبیعت انسان ناسازگار بوده و در دراز مدت اثرات نامطلوبی را بر جای خواهد گذاشت، فرش دستباف می‌تواند بعنوان سرمایه با نگهداری صحیح و اصولی ارزش افزوده خود را کسب و همواره کمک اقتصاد خانواده باشد، در حالی‌که فرش ماشینی ارزشی پس از مصرف نخواهد داشت، پرزهای برخواسته از سطح فرش ماشینی که در طول استفاده ناگزیر بر روی مواد غذایی مصرفی روزانه قرار می‌گیرد، مضر می‌باشد. در حالیکه در مورد فرش دستباف چنین نبوده و طبیعت فیزیولوژیک انسان رفتار سازگاری را از خود نشان می‌دهد.

• چه نهادهایی از صنعت فرش دستباف حمایت می‌کنند؟

پس از واگذاری تولی گری فرش دستباف در سال 1382 از جهادکشاورزی به وزارت بازرگانی، ادارات فرش در استان‌ها تشکیل و به تبع آن اتحادیه‌های صنف تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف نیز شروع بکار کرد و همچنین مرکزملی فرش ایران، مراجع مرتبط و حامی فرش دستباف می‌باشند. ناگفته نماند، استانداری‌ها نیز از دیگر مراجع پشتیبان فرش هستند.

• در پایان ضمن تشکر از پاسخگویی به سوالات، اگر مطلبی جا مانده است، بفرمایید.

از امعان نظر و توجه شما و دست‌اندرکاران سایت یزدبانو به فرش دستباف تشکر می‌کنم. با توجه به ثبت جهانی فرش دستباف یزد در سازمان جهانی مالکیت معنوی سازمان ملل(wipo) از همه تولیدکنندگان، شرکت‌های تعاونی فرش روستایی، اتحادیه‌ها، تجار، طراحان و دست‌اندرکاران محترم فرش دستباف تقاضا دارم تا به جهت حفظ این جایگاه در جهان و ارتقاء جایگاه فرش استان، بیش از پیش در کیفیت و سلامت تولیدات(همیشه سلامت بافت یزدی‌ها زبانزد بوده و هست) و البته با رویکرد اصل تولید بر اساس سلیقه و خواست مشتری وصادراتی شدن این محصول با استفاده از ابزار و امکانات نرم‌افزاری و فضای مجازی،تلاش نمایند واین اداره نیز کماکان ضمن آمادگی همیاری و همکاری در همه جوانب با آنان، پذیرای راهنمایی و پیشنهادات و انتقادات می‌باشد.