به گزارش خبرنگار یزد بانو به نقل از خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان، از جمله آیین‌های مردم استان سمنان می‌توان به نوروزخوانی، خانه تکانی، سبزه رویاندن، فال گوش ایستادن، قاشق زنی، عرفه، تحویل سال و ارسال هدایا به نامزد اشاره کرد.

نوروز خوان

در اواسط اسفند ماه، نوروز خوانان از گرگان و یا دامغان به روستاها می رفتند. نوروزخوان در حالی که چوبی به دست داشته به همراه فردی موسوم به "پس خوان" و یا کیسه دار به در خانه اهالی رفته، با چوب خود به در خانه زده و داخل می شد. این افراد با خواندن اشعاری در وصف بهار، حضرت علی(ع) و صاحب خانه مژده و نوید سال نو و بهار را می دادند.

صاحب خانه نیز هدایایی چون شکر، برنج، شیرینی، پول و غیره به آنها می داد. کیسه دار هدایا را دریافت کرده و درون کیسه‌ای که به همراه داشت می ریخت.

نوروزخوانان غالباً پس از دریافت این اقلام این چنین صاحب خانه را دعا می کردند:

کربلائیش کنن، آمین/ مکه ای اش کنن، آمین

اشعار نوروز خوان این چنین آغاز می شد:

صد سلام و سی علیک/ صاحب خانه سلام علیک/ سلام من بگیر علیک/ از جانب ملاکریم/ نوروز سلطان آمده/ گل در گلستان آمده/ مژده دهید به دوستان/ نوروز سلطان آمده

خانه تکانی:

از مهم ترین آئین های پیش از نوروز خانه تکانی است. تمیز کردن دیوارهای دود گرفته خانه و تنور، شستن وسایل خانه و بیرون افکندن وسایل کهنه از رسم‌های بسیار کهن این دیار است که با فرا رسیدن سال نو، زنان به انجام آن مبادرت می ورزند. امروزه نیز این رسم هم چون گذشته پر بار و چشمگیر در نقاط شهری و روستایی شهرستان دامغان متداول است. معمولاً یک ماه مانده به عید زنان با کمک دختران خود به این امر می پردازند. در گذشته زنان برای تمیز کردن دیوارهای خانه و تنور مقداری خاک و آب را مخلوط کرده و با دست و یا پارچه آن را بر روی دیوارهای خانه می مالیدند. برخی نیز دوغ آب گچ بر روی دیوارها می کشیدند و یا آن را با کاسه و یا لیوان بر دیوار می پاشیدند.

سبزه رویاندن:

سبزه رویاندن نمادی از احیاء بهار و زندگی است. سنت رویاندن سبزه همچون گذشته در میان مردم منطقه متداول است. زنان هر خانوار از دو تا سه هفته مانده به نوروز مشتی غله مانند گندم، جو، عدس یا ترتیزک را درون بشقاب و یا کاسه سبز می کنند. برخی غلات چون ترتیزک را بر روی کوزه‌های سفالی می رویانند. تعداد و نوع ظرفی که سبزه در آن رویانده می‌شود بسته به سلیقه زن خانواده است.

در بادله کوه دامغان معمولاً اهالی برای بستگان نزدیک خود نیز سبزه کاشته و در شب عرفه آن را به خانه ایشان می برند. برخی از خانواده ها از انجام این کار پرهیز می کنند. چرا که معتقدند رویاندن سبزه برای آنها خوش یمن نبوده و اتفاق بدی برای آنها پیش می آید. سبزه‌های سبز شده را در میان سفره هفت سین نهاده و تا روز سیزده نوروز نگاه می دارند. در پایان روز سیزده بدر سبزه ها را از خانه بیرون برده و در دشت و صحرا و یا میان آب روان جوی و رودخانه می افکنند.

در دروار و حسن آباد دامغان زنان هنگام درو گندم دسته ای را کنار گذاشته و هنگام تحویل سال آن را بر سر سفره هفت سین قرار می دهند.

پخت برخی از نان‌های محلی که آنها را بر سر سفره عید قرار می دهند از دیگر کارهایی است که زنان قبل از فرا رسیدن نوروز انجام می دهند. در گذشته زنان، نان زردو و فتیر پخته و هنگام تحویل سال همه اعضای خانواده از این نان می خورند.

فال گوش ایستادن:

در نقاط مورد بررسی زنان بیوه، دختران دم بخت و یا کسانی که مشکل و گرفتاری دارند در روزهای آخر سال پس از آتش افروزی نیت کرده و از خانه بیرون می‌روند، این افراد در سر گذر، چهار راه و یا پشت در خانه دوستان و آشنایان به صورت پنهانی ایستاده و به صحبت رهگذران و یا صاحب خانه گوش می دهند. بدین ترتیب به نیک و بد گفتن و یا تلخ و شیرین صحبت کردن آنها تفأل می زنند. اگر سخنان دلنشین و شاد بشنوند بر آمدن حاجت و آرزوی خود را ممکن می دانند ولیکن اگر سخنان تلخ و غمناک بشنوند رسیدن به حاجت و آرزوی خود در سال نو را ناممکن می دانند.

قاشق زنی:

از جمله مراسمی که پسران و دختران جوان در روزهای آخر سال انجام می دهند مراسم قاشق زنی است. آنان در حالی که قاشق و کاسه ای در دست دارند به در خانه دوستان و آشنایان رفته و با قاشق بر روی کاسه می کوبند. این افراد چهره خود را می پوشانند تا کسی آنان را شناسایی نکند. صاحب خانه نیز جهت تبرک مقداری نقل، نبات یا شیرینی درون کاسه آنها می ریزند.

عرفه:

اهالی استان سمنان یک شب قبل از سال نو را عرفه می گویند. در دیباج به آن عرفه زنده‌ها گفته می شود. در این شب معمولاً زنان برای شام سبزی پلو، با ماهی یا کوکو سبزی می پزند. اهالی امیریه دامغان معتقدند در این شب نباید کوکو بخورند چرا که تا آخر سال به طور پیوسته وسایل خود را گم کرده و می گویند: کو؟ کو؟

در مومن آباد، دیباج و جزن زنان برای تهیه سبزی پلو در صبح روز عرفه به دشت و صحرا رفته و سبزیجات محلی همچون «شنگه» جمع آوری می کنند. در جزن به غذای این شب اصطلاحاً «چلو عرفه» می گویند.

در بین اهالی دامغان مرسوم است که مقداری از غذای شب عرفه را نگاه داشته و در روز عید از آن می خورند. اهالی دامغان، رشم، جزن و دروار در عصر روز عرفه بر سر خاک اموات خود رفته و خیرات می دهند.

در کوه زر و دیباج در این روز زنان و مردان مسن به دست و پایشان حنا می‌بندند. در بادله کوه در این روز کسانی که برای اقوام خود سبزه رویانده‌اند، سبزه‌ها را برای آنها می برند. اهالی دیباج دو روز مانده به عید نوروز را عرفه مرده‌ها و یا نوعرفه می گویند. در این روز بر سر خاک در گذشتگان خود رفته و به نیت امواتشان نان گولاچ خیرات می‌کنند. همچنین به نیت اموات در این شب شمعی را در خانه می افروزند. زنان مومن آبادی در این شب سبزی پلو تهیه نموده و میان همسایگان خود تقسیم می کنند.

تحویل سال:

در آخرین لحظات پایانی سال زنان و دختران سفره هفت سین را در اتاق پهن می کنند. در این سفره علاوه بر هفت سین رایج، اقلام دیگری نظیر نقل، گلاب، نمک، خرما، آئینه، قرآن، تخم مرغ رنگ شده، ماهی و برخی نان های محلی نیز بر روی سفره می نهند. اهالی دامغان در روز عید رشته پلو و در جزن آش رشته می پزند تا رشته کارشان پر بار باشد و گره‌ای در کار نداشته باشند.

قبل از تحویل سال نو پدر یا پدر بزرگ خانواده مبلغی پول را لای قرآن می‌نهد. او پس از تحویل سال نو به تمام اعضای خانواده از آن پول به عنوان عیدی و یا «دست لاف» مبلغی می دهد.

سفره هفت سین غالباً به مدت دوازده روز در اتاق پذیرایی پهن است. هنگام تحویل سال همه اعضای خانواده در کنار هم دور سفره هفت سین نشسته و به خواندن قرآن و دعاهای تحویل سال مبادرت می ورزند. پس از تحویل سال همه اعضای خانواده عید را به یکدیگر تبریک گفته و از بزرگان عیدی می گیرند. بنا بر رسوم سنتی پس از تحویل سال نو، شخصی خوش قدم در حالی که آب، قرآن و سبزه در دست دارد وارد خانه شده و فرا رسیدن نوروز را شاد باش می گوید.

ارسال هدایا به نامزد:

در نقاط مورد بررسی معمولاً چند روز مانده به تحویل سال خانواده‌هایی که دختری را به نامزدی پسرشان در آورده‌اند برای او هدایایی ارسال می دارند. برخی نیز پس از تحویل سال هنگامی که تازه عروس برای دید و بازدید به خانه آنها می‌آید به او هدیه می دهند. این هدایا شامل یک دست لباس، طلا، شیرینی، روسری و غیره است که آنها را درون سینی قرار داده و به عروس خود تقدیم می کنند. در گذشته هدایا بیشتر شامل برنج، حنا، صابون، قند، نبات و غیره بوده است. در جزن مادر عروس یک دست لباس و در دروار 50 عدد تخم مرغ به همراه لباس را درون سینی قرار نهاده و به داماد می دهند.