به گزارش یزدبانو، طبق قانون «ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی» دستگاه‌های دولتی موظف‌اند تسهیلات لازم را برای تغذیه شیرخواران با شیر مادر در جوار محل کار کارکنان زن ایجاد کنند. همچنین مادران مجاز هستند روزی یک ساعت از وقت اداری خود را به تغذیه کودکانشان با شیر خود اختصاص دهند که این وقت جزو ساعت کاری آنها محسوب می‌شود و برای این ساعت نیازی به اخذ مرخصی نیست.

به گزارش مهرخانه، اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر به اندازه‌ای است که سازمان بهداشت جهانی در پی کاهش تغذیه با شیر مادر در جهان، هفته اول ماه آگوست را با عنوان «هفته جهانی تغذیه با شیر مادر» نام‌گذاری کرد.‌ در آگوست 1990 بیانیه‌ای توسط سازمان بهداشت جهانی و یونیسف به امضا رسید که در آن بر اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر در 6 ماه نخست زندگی و تأثیر آن بر تندرستی کودک و مادر تأکید شده بود؛ زیرا براساس استانداردهای موجود جهانی، همه کودکان باید تا 6 ماهگی منحصراً با شیر مادر تغذیه شوند.

در این زمینه سعی شد موانعی که در راه تغذیه کودک با شیر مادر وجود دارد شناسایی و در جهت رفع آن تلاش شود. در کشور ما نیز با افزایش مصرف شیر خشک، اهمیت این مسأله مورد توجه قرار گرفت و تلاش شد فرهنگ تغذیه کودک با شیر مادر در کشور نهادینه شود. یکی از موانعی که در راه تغذیه کودک با شیر مادر شناسایی شد مشکلات مادران شاغلی بود که پس از مرخصی زایمان خود، ساعاتی از روز را دور از کودک خود در محل کار به سر می‌بردند و قادر به شیردهی فرزندشان در طول روز نبودند. ازاین‌رو، وقتی در سال 74 قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی به تصویب هیأت وزیران و مجلس شورای اسلامی رسید، به مسأله شیردهی زنان شاغل نیز توجه شد و قوانینی برای حمایت از این زنان وضع گردید.

مجازات جریمه نقدی و حبس برای متخلفان از قانون مرخصی شیردهی
طبق این قانون دستگاه‌های دولتی موظف‌اند تسهیلات لازم را برای تغذیه شیرخواران با شیر مادر در جوار محل کار کارکنان زن ایجاد کنند. همچنین مادران مجاز هستند روزی یک ساعت از وقت اداری خود را به تغذیه کودکانشان با شیر خود اختصاص دهند که این وقت جزو ساعت کاری آنها محسوب می‌شود و برای این ساعت نیازی به اخذ مرخصی نیست.

در آیین‌نامه اجرایی این قانون که سال 75 ابلاغ شد مجازات‌هایی نظیر جریمه نقدی و حبس برای متخلفان در نظر گرفته شده است. این قانون همچنین تمام شاغلان در بخش‌های دولتی و غیردولتی، اعم از کارکنان دولت، کارگران مشمول قانون کار و ... را دربرمی‌گیرد.

اصلاحات قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی
قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی در سال‌های بعد دچار تغییراتی شد و الحاقات و اصلاحاتی در خصوص آن اعمال گردید. یکی از این اصلاحات در سال 1386 صورت گرفت. آن‌طورکه در تبصره 1 ماده 3 قانون آمده بود، مادران شیرده پس از مرخصی زایمان خود در صورت ادامه شیردهی می‌توانند حداکثر تا 20 ماهگی کودک، روزانه یک ساعت از مرخصی (بدون کسر از مرخصی استحقاقی) استفاده کنند. در اصلاحیه ماده 3 این قانون که در سال 1386 در مجلس به تصویب رسید، میزان مرخصی شیردهی زنان شاغل از 20 ماهگی کودک تا 24 ماهگی او افزایش یافت.

در ماده 6 آیین‌نامه اجرایی قانون ترویج تغذیه با شیر مادر آمده بود مادران می‌توانند حداکثر از یک ساعت مرخصی ساعتی در روز استفاده کنند و برحسب نیاز کودک، مرخصی مزبور را حداکثر در 3 نوبت استفاده کنند، اما در اصلاحیه ماده 6 آیین‌نامه که در سال 83 به تصویب هیأت وزیران رسید، مدت مرخصی ساعتی برای مادران دارای فرزند دوقلو و بالاتر به میزان دو ساعت در نظر گرفته شده بود.

اصلاحیه سال 90 قانون ترویج تغذیه با شیر مادر مورد بررسی مجلس قرار نگرفت
با این وجود، اصلاحات اعمال‌شده کافی نبود و در سال 90 لایحه اصلاح قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی به صورت پیشنهاد مشترک مرکز امور زنان و خانواده و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت تدوین و به هیأت دولت ارایه شد. در این لایحه خلأهای موجود در قانون مصوب سال 74 شناسایی و اصلاح شده بود.

مدت مرخصی زایمان و شیردهی در این لایحه 9 ماه و برای وضع حمل دوقلوها یا بیشتر 12 ماه در نظر گرفته شده و پدران می‌توانند پس از تولد فرزند خود از 10 روز مرخصی (بدون احتساب تعطیلات) به منظور مشارکت در مراقبت از نوزاد استفاده کنند که این مدت در صورت داشتن فرزند دوقلو، یک ماه خواهد بود.

از سوی دیگر، در این لایحه پیش‌بینی شده بود ساعت شیردهی برای مادرانی که نوزادشان هنوز یک ساله نشده است، 2 ساعت و برای کودکان بالای یک سال تا 2 سال، 1 ساعت در نظر گرفته شود.

همچنین در این لایحه به لزوم حمایت سازمان‌های بیمه‌گر از مادران شاغل بخش خصوصی در بحث تغذیه با شیر مادر توجه شده و مواردی مانند مرخصی زایمان، موارد مربوط به رحم اجاره‌ای، مادرانی که کودکانی را به فرزندی می‌پذیرند و بحث مهدکودک‌های نزدیک محل کار کارکنان زن نیز لحاظ شده است.

این لایحه با طرح پیشنهادی مجلس برای افزایش جمعیت هم‌پوشانی داشت و مدت‌ها پس از تصویب طرح مجلس در خصوص افزایش مرخصی زایمان، به خانه ملت ارسال شد، اما در سایه این موازی‌کاری دستگاه‌ها مجاز به اجرای این مصوبه شدند نه مکلف، و طرح مورد بررسی مجلس قرار نگرفت.

قانون مرخصی شیردهی در همه دستگاه‌ها اجرایی نمی‌شود
با این وجود، قانون سال 74 و اصلاحیه‌های پس از آن نیز هنوز به طور کامل در همه ادارات دولتی و خصوصی اجرایی نمی‌شود. دکتر علیرضا مرندی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در سال 89 از اجرایی‌نشدن این قانون خبر داده و گفته بود: اقلیتی از دستگاه‌ها این قانون را به طور کامل اجرایی می‌کنند و در بیش از 50 درصد محیط‌های کاری، این قانون به‌طور کامل اجرا نمی‌شود. برخی از دستگاه‌ها هم ممکن است برخی از مواد این قانون را اجرا کنند.

حسین‌علی شهریاری؛ رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز گفته بود: کارفرمایان حق سرپیچی از قانون مرخصی شیردهی را ندارند و اگر گزارشی در این زمینه باشد قابل پیگرد قانونی است.

متولی نظارت بر اجرای قانون شیردهی کیست؟
سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که نظارت بر اجرای این قانون چگونه انجام می‌شود؟ آیا زنان شاغل در صورت تخلف کارفرما از این قانون، خودشان باید از وی شکایت کنند؟ اگر نظارت بر اجرای قانون به این نحو باشد عملاً یکی دیگر از مواد همین قانون به درستی اجرا نمی‌شود. براساس قانون ترویج تغذیه با شیر مادر کارفرمایان موظف هستند امنیت شغلی زنان شاغل را در مدت شیردهی تأمین کنند و نباید شرایطی فراهم شود که مرخصی شیردهی تهدیدی برای شغل مادران محسوب شود. این در حالی است که در صورت سرپیچی کارفرما از قانون و شکایت زن شاغل، امنیت شغلی او به خطر می‌افتد و عملاً نمی‌تواند از کارفرمای خود شکایت کند. در اینجا ضرورت نظارت مستقیم مجلس بر اجرای قانون مورد توجه قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر، این قانون تنها در دستگاه‌های دولتی اجرایی می‌شود و علی‌رغم تأکید قانون‌گذار بر لزوم اجرایی‌شدن آن در دستگاه‌های دولتی و غیردولتی، مادران شاغل بخش خصوصی هم‌چنان بهره‌ای از این قانون نمی‌برند. در اینجا نیز خلأ نظارتی مجلس به شدت مشهود است.

کسر یک ساعت از آغاز یا پایان ساعت کاری چه اثر مستقیمی بر تغذیه نوزاد با شیر مادر دارد؟
مشکل دیگری که در خصوص اجرای این قانون وجود دارد این است که علی‌رغم این که در قانون، محدودیت خاصی جهت استفاده از ساعت مرخصی شیردهی قید نشده و زنان می‌توانند حداکثر در سه نوبت از مرخصی خود برای شیردهی فرزندشان استفاده کنند، اما در ادارات معمولاً انتخاب این زمان برعهده مادر گذاشته نمی‌شود و معمولاً یک ساعت از آغاز یا پایان ساعت کاری به این امر اختصاص پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، در برخی از ادارات علی‌رغم وجود مهدکودک در محل کار باز هم زنان شاغل شیرده از امکان استفاده از سه نوبت مرخصی برای شیردهی فرزند خود استفاده نمی‌کنند و به دلایلی مانند سنگین‌بودن کار یا اتلاف وقت، ترجیح می‌دهند یک ساعت از ابتدا یا پایان ساعت کاری خود را مرخصی بگیرند و به منزل بروند. این مسأله نیز جای بحث دارد؛ چراکه به نظر می‌رسد این یک ساعت مرخصی ابتدا یا انتهای کار، بیشتر به آسایش مادر شیرده برمی‌گردد و تأثیر مستقیمی در شیردهی کودک ندارد؛ زیرا در ساعاتی که مادر در محل کار خود به سر می‌برد و کودک در مهد است، به ناچار برای تغذیه او از شیر خشک یا غذاهای کمکی استفاده می‌شود.

انتهای پیام/ص