یزدبانو؛ اجتناب از اسراف هم یک سرفصل دیگردرباره اقتصاد کشور است؛ اجتناب از اسراف، تضییع مال، هدر دادن منابع عمومی، مانند هدر دادن آب، هدر دادن نان، نان یک محصول ذی‌قیمت است؛ مراقب باشند، همه مراقب باشند، احساس مسئولیّت کنند، اینها را از بین نبرند.(امام خامنه ای  در دیدار مردم آذربایجان 1393/11/29)

متاسفانه کشور ما همچنان صدرنشین جدول ضایعات مواد غذایی در دنیاست. بیش از نیمی از زباله‌های کشور مدیون ضایعات مواد غذایی و کشاورزی است میزان این ضایعات در کشور ما به حدی بالاست که برای محصولات مختلف از 10 تا 50 درصد گزارش شده است. این در حالی است که ضایعات مواد غذایی در کشورهای پیشرفته و صنعتی زیر 10 درصد تخمین زده شده است.

مصرف سالانه نان و غلات در کشور که مقدار آن حدودا به 12 میلیون تن در سال می‌رسد کشور را  نسبت به دیگر کشورها در بالاترین مصرف سرانه قرار داده است بر اساس آمار ، در ایران 2 تا 3 برابر کشورهای اروپایی نان مصرف می‌شود اما این تفاوت آمار به‌دلیل مصرف بالای نان در کشور نیست چراکه بخش زیادی از نان خریداری شده دور ریخته می‌شود.

اگر روش‌های تولید و مصرف نان را اصلاح کنیم سالانه 2 تا 3میلیون تن آرد صرفه‌جویی می‌شود. در کشور سالانه 4 هزار و 600 میلیارد تومان یارانه به نان تعلق می‌گرفت که حدود 30درصد این یارانه صرف ضایعات آرد و نان می‌شود.

ریشه های ضایعات نان در ایران

به راستی چرا باید بیش از 30 درصد نان به صورت ضایعات ونیز  بیش از 2 میلیون تن گندم که به سختی و مشقت فراوان به دست می‌آید را  به آسانی تبدیل به دورریز شود و از چرخه مصرف خارج شود؟

برای پاسخ به این سوال باید علل ضایعات در کشور را بررسی کنیم.

علل ضایعات در کشور را می‌توان به چندین بخش تقسیم کرد که از جمله  می‌توان به مسائل مربوط به گندم وآرد، مشکلات پخت ، مسائل مربوط به نانوایان که تاثیر بسزایی در تولید نان داردند اشاره کرد.

تاثیر  نانوایان در تولید نان

در حال حاضر طولانی بودن ساعات کارنانوایان، سختی شغل و کمبود تعطیلات و پایین بودن موقعیت اجتماعی و درآمد، را می‌توان از علل تمایل کم به این شغل نام برد چراکه رده سنی 25 تا 45 سال که بهترین سال های تولید تلقی می‌شود، کمتر نسبت به  سایر مشاغل حاضر به کار دراین  حرفه  می باشند.

از دیگر مسائل نانوایی ها می توان به پایین بودن بازدهی مغازه های نانوایی، عدم توزیع صحیح نانوایی ها در سطح شهر، عدم رعایت اصول بهداشتی برای نگهداری آرد در نانوایی ها، سو استفاده از سهمیه آرد دریافتی و فروش غیرمجاز آرد دولتی توسط برخی نانوایی ها و نیز استیجاری بودن برخی نانوایی ها اشاره کرد.

این مشکلات باعث اتخاذ تصمیم هایی برای کاهش هزینه تولید نان و به تبع آن اثر نامطلوب بر کیفیت نان دارند که نتیجه آن بالا رفتن قیمت تمام شده نان و احیانا کم فروشی و گران فروشی نان می‌گردد.

راهکار هایی برای کاهش ضایعات نان

دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس چندین راه حل را برای کاهش ضایعات و تولید بهینه نان ارایه کرده است که به اختصار آن ها را به شرح زیر آورده ایم:

1- وزارت جهاد کشاورزی، نسبت به اصلاح روش های کشت و انتخاب برتر و مناسب و مقاوم به آفات (فرآیند تولید گندم) به نحوی عمل کند که گندم تولیدی کشور قابلیت عرضه در بازارهای داخلی و خارجی را داشته باشد.

2- جداسازی خرید انواع گندم و اختصاص گندم مناسب برای تولید انواع محصولات غذایی.

3- در خصوص خرید گندم تولید داخل، ضروری است همچنان قانون خرید تضمینی مبنای عمل باشد و از تخلف در ایجاد این قوانین جلوگیری شود.

4- به منظور ایجاد رقابت، ارتقای کیفیت نان و کاهش قیمت برای مصرف کنندگان، از ایجاد انحصار در تولید نان جلوگیری و نسبت به تنظیم بازار رقابتی در عرضه نان اقدام شود.

5- برای حمایت از گندم تولیدی در داخل کشور، تعرفه گندم وارداتی برای سال بعد تا پایان آذرماه هر سال با پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و به تایید وزارت بازرگانی برسد.

6- تسهیلات مورد نیاز خرید گندم تولید داخل از طریق نظام بانکی در ابتدای هر سال تامین شود.

7- برای اجرای وظایف حاکمیتی و نظارتی دولت در تنظیم بازار گندم، باید به نحوی مدیریت شود که ذخیره گندم کشور موجود در مراکز ذخیره سازی، هیچگاه از سه ماه مصرف کشور کمتر نباشد.

8- سامان دهی نگهداری گندم در سیلوها.

9- ساماندهی آردسازی.

10- نان مطلوب با در نظر گرفتن چند مشخصه زیر تعریف شود و معیار سنجش و نظارت قرار گیرد: ترکیب آرد و میزان سبوس در آن، خمیر ترش و بدون مایه خمیر غیرارگانیک، نان نیمه حجیم.

11- اجرای استاندارد تولید نان اجباری شود.

12- برای اصلاح و یکدست سازی تولید نان مرغوب، ارگانیک، بهداشتی و سالم باید کارخانه های تولید و فرآوری خمیر احداث شوند.

13- حمایت از واحد های تولید نام نیم پز وخمیر فریز شده.

14- تمامی کارگران و شاغلین در امر تولید یا عرضه آرد و نان موظف شوند از محل هایی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می کند کارت بهداشت سلامت دریافت و هر سال یکبار نسبت به تمدید آن اقدام کنند.

15- استفاده از آرد کامل (سبوس دار) به جای آرد سفید (سبوس گیری شده)

در پایان باید به این نکته توجه کرد که ضایعات نان ، سالانه صدها میلیارد تومان به اقتصاد کشور آسیب می رساند و این زیانها دسترنج تولیدکنندگان روستایی و امکانات گوناگونی را که دولت برای تهیه و تولید نان در اختیار بخشهای گوناگون تولید قرار داده است به هدر می دهد.

در مقاله بعدی سعی برآن داریم که روش های تهیه  نان بهتر که به تبع آن کاهش ضایعات را در پی دارد ارایه نماییم.

منابع:

1.پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای مد‌ظله‌العالی

2.وزارت جهاد کشاورزی

3.مجلس شورای اسلامی

4.مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

5.مرکز آمار

6.روزنامه جام جم

7.روزنامه همشهری

8. دفتر مطالعات زیربنایی

*محمد مجد دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام

انتهای پیام/