یزدبانو:
-    امام صادق(ع) می فرمایند: باید که پیش از دعا حمد و ستایش خدا کنی، نعمت هایی را که به تو بخشیده به یادآوری، سپس شر و سپاس گویی، آن گاه درود بر پیغمبر و آل او فرستی، سپس از گناهانت یاد کرده اقرار نمایی و از آسیب آن به خدا پناه بری؛ این است جهت و راه دعا.
-    بسیاری از مردم خود را مانند ماشینی فرض می کنند که مالک آن باید همواره احتیاجات آن را برآورد مانند روغن، سوخت، آب و .... و تصور می کنند چون خالق خداوند است باید همواره او را یاری کند، بدون آنکه عهدی برگردن او باشد. اما غافل از اینکه خداوند عهدهایی برگردن بنده اش دارد که باید عملی شوند تا خداوند نیز پیمانش را وفا کند. از امام صادق (ع) آورده شده: به دلیل اینکه شما به عهدهای خود در پیشگاه خداوند وفا نمی کنید، در حالی که خدای تعالی می فرماید: به عهد من وفا کنید تا من به عهد شما وفا کند. به خدا قسم اگر به عهد خدا وفا کنید، خدای متعال به نیز به عهد شما وفا می کند.
-    در حالات معصومین علیه السلام می خوانیم آنها در اوقات و موقعیت های خاص به دعا مشغول می شدند، موادری چون دعا بین اذان و اقامه، هنگام وزیدن باد، هنگام بارش باران، وقت زوال سایه، ریختن اولین قطره خون مؤمن و ... در روایات آمده این مواقع در استجابت دعا نقش مؤثر می دارند.
-    کسی که دست بر دعا بر می دارد اگر ایمان قبلی به اجابت دعا خود نداشته باشد، دعایش مستجاب نمی شود و بسان فردی تشنه در بیابان بی آب و علفی است که دنبال دریا می گردد. نبی اکرم (ص) می فرمایند:«ادعوا الله و انتم موقنون بالاجابه» خدا را بخوانید و بقین به اجابت داشته باشید.
از امام صادق(ع) روایت شده: اذا دعوت فظن ان حاجتک بالباب« در وقت دعا یقین کن که حاجت تو بر در خانه آمده است.
-کسی که دعا می کند نباید از یاد خدا و رسولش غافل شود، امام کاظم (ع) می فرمایند: هر کس پیش از ستایش خداوند و درود و صلوات بر پیامبر دعا کند مانند کسی است که بدون زه تیراندازی کند.
- یکی از عوامل عدم استجابت دعا" شرک" است. هرگز نمی توان خارج از محدوده توحید قرار گرفت و انتظار استجابت دعا را داشت. پس تنها او را بخوانید و به اخلاص بندگی کنید که ستایش و سپاس مخصوص خدای یکتا و آفریدگار عالمیان است.
- دلی که سخت باشد به اعمال بد فرمان می دهد و هرگز نخواهد توانست رضایت خدا را جلب کمند. امام صادق(ع) می فرمایند: « همانا خدای تعالی دعایی که از دل سخت و سنگ دل بر خاسته باشد مستجاب نمی کند.»
- نا امیدی از درگاه خداوند باعث عدم استجابت دعا است. از اینرو می خوانیم: خدایا آرزویم را در امیدواری به رحمتت برآور.
همچنین آورده شده: از رحمت خدا ناامید نشوید، زیرا نا امیدی مخصوص گمراهان است.
-    به یاد داشته باشیم که به هنگام راحتی و نداشتن مشکل نیز باید با دعا انس و الفت داشته باشیم. امام صادق(ع) می فرمایند: هر کس خوش دارد که در حال سختی دعایش به اجابت برسد، باید در حال راحتی دعا کند.
-    مهم این است در دعا باید نیت، پاک و اخلاص، کامل باشد، امام صادق (ع) می فرمایند: به راستی بنده وقتی که با نیت پاک و قلب با اخلاص خدای را بخواند، اگر به عهد خدای عز و جل وفا کرد، دعایش مستجاب می شود و اگر خدا را بدون نیت پاک و اخلاص بخواند، دعای او اجابت نمی شود.
-    اگر به صورت گروهی افراد جمع شوند و دعا کنند مانند دعای کمیل، ندبه و یک صدا خداوند ، ایزد متعال نظر خاصی به آن جمع خواهد کرد و نتیجه بهتری حاصل خواهد شد. امام صادق(ع) می فرمایند:  هرگز چهار نفر در کاری گرد هم نیامدند و دعا نکردند مگر آن که با حاجتب روا شده متفرق گشتند.
مداومت در دعا و تضرع کردن به درگاه الهی، مرز موفقیت در دعا است. کسی که بدون تضرع و اصرار انتظار فرج و گشایش مشکلات خود را دارد، توفیق چندانی نخواهد یافت. خدای بزرگ می فرماید: خدای خود را به تضرع و زاری و با صدای آهسته بخوانید، رسول اکرم(ص) می فرماید: به راستی خداوند افرادی را که اصرار در دعا دارند دوست می دارد.
-    فرذی مع سرگرم انجام محرمات و غرق در لهو و لعب است، یا کسی که از راه حرام کسب و کار و درآمد و اموراتش را از این راه تأمین می کند، چه انتظاری دارد که خداوند دعای او را قبول کند. حضرت علی(ع) می فرمایند: خدای تعالی دعای قلبی را که سرگرم لهب و لعب باشد نمی پذیرد.
-    خداوند دوست دارد بنده قبل از دعا و آرزو برای خود به فکر دیگران باشد.حضرت زهرا(س) برای مردان و زنان اهل ایمان دعا می کرد و برای خویشتن دعا نمی کرد، سبب را پرسیدند، فرمود: نخست همسایه سپس خانه.
-    کسی که به درگاه خداوند دعا می کند باید بداند که چه می خواهد، آیا چیزی که می خواهد ممکن است و آیا در حیطه کارهای مشروع قرار دارد یا خیر؟
امام علی (ع) می فرمایند: ای کسی که دعا می کنی آنچه را که حلال نیست و آن چه را کم نمی شود از خدا مخواه.
- از یاد بردن یا فراموش کردن یا ترک امر به معروف و نهی از منکر، این مسئولیت مهم اجتماعی، عامل عدم استجابت دعا است. رسول گرامی اسلام می فرمایند:  امر به معروف و نهی از منکر کنید و گرنه خدا بدان شما را بر نیکان شما مسلط می کند و دعای نیکان شما در آن موقع به اجابت نمی رسد.
- آدمی غرق در نعمت گاهی فارغ از آن است و این همه از طرف خداوند است بنابراین همواره باید شکرگزار باشد. آن گاه که به سختی و زیان افتد، قبل از دعا باید بداند که زیان و سختی وارده از جانب خداوند است و فقط او بخواهد که رفع زیان کند و او را به سوی راحتی سوق دهد. رسول اکرم(ص) فرموده است: خدای عزوجل این چنین فرمود: هر که از من چیزی بخواهد و بداند که زیان و سود از سوی من است، اجابتش می کنم.
- در روایات آمده است که خداوند دوست دارد سخن و دعای بنده را بسیار بشنود و اگر در اجابت دعای بنده خویش عجله نمی کند، علتش آن است که می خوادهد همواره صوت بنده اش را بشنود. لذا کسی که دعایش مستجاب نمی شود باید به خودش بیندیشد و اگر عوامل عدم استجابت دعا را در وجودش نیافت امیدوار باشد که بنده خاص خدا است و خداوند به او نظر خاص دارد. امام باقر(ع) فرموده است: ( مؤمن حاجتی از خدای عزوجل می خواهد، اما اجابتش به تأخیر می افتد، به خاطر دوستی صدایش و شنیدن ناله اش .
شرط اجابت دعوات، حصول معرفت قاضی الحاجات و فراق قلب از همه مهمات و اغراض است.
ای مؤمن عزیز نه به استجابت دعا شاد باید بود، چه شاید که استدراج باشد و نه به عدم استجابت دلتنگ، زیرا که در حدیث وارد است که حق سبحانه و  تعالی صدای بنده مؤمن را دوست می دارد و در حدیث دیگر است که رسول خدا (ص) فرموده: که چون شما مردی را می بینید که حق تعالی مرادش را می دهند و او در معصیت مقیم باشد ، بدانید که آن استدراج است اما با وجود آنچه ذکر شد، ترک دعا نباید کرد، زیرا در خبر آمده است: ترک دعا اظهار بی نیازی از حضرت حق است! و دعا کردن اظهار نیازمندی به او است نه حکم راندن و امر فرمودن به او.
در خاتمه متذکر م یشوم که سوره طه آیه 46 آمده که: قال لاتخافا انتی معکما اسمع و اری: فرمود متسید من همراه شمایم می شنوم و می بینم . این تفکر که خدا همیشه در هر لحظه همراه بندگانش است برای مؤمن آرامش عمیق ایجاد می کند و در برابر سختی ها و مشکلات، ایمنی و صبوری و آرامش خاطر ایجاد می کند.

منابع:
فیض کاشانی. تفسیر صافی، صفحه 45
تفسیر المیزان، جلد 2 جلد4
اصول کافی، ج 2 جلد4
بحارالانوار 6 4
وسایل الشیعه ج4
دعای مکارم الاخلاق

    
کلیدواژه ها
منبع:طنین یاس