یزدبانو، عطر درماني عطر درماني روشي براي ماساژ بدن، به ويژه چهره و دستها و پاها، با روغنهاي معطر گياهي است. اما اين روش، ساده نيست و چند سطح كاربردي متفاوت دارد. عطر درماني در يك سطح، همچنان كه از نامش برمي آيد، نوعي درمان گياهي براي انواع دردها و ناراحتي ها و بيماري هاست، و افزون بر مالش روي پوست، به عنوان داروي خوراكي با آثار دروني تجويز ميشود و گاهي نيز به صورت بُخور (تنفس بخار روغن گياهي) مصرف ميشود. در يك سطح، روشي براي بهتر كردن پوست و مو و زيبايي چهره است و در سطحي ديگر، در توليد انواع غذاها و مواد آرايشي و بهداشتي به كار ميرود و اهميت بسيار در تجارت و صنعت دارد.
بيشتر مردم آگاهند كه گياهان عناصر شيميايي گوناگون دارند كه ميتوان آنها را استخراج نمود و استفاده هاي مفيد و متعدد از آنها كرد. احتمالاً مشهورترين مواد طبيعي گياهي در نظام پزشكي حاكم در غرب عصاره ريشه گياهي مكزيكي به نام يم است كه در ساختن نوعي قرص ضد بارداري استفاده ميشود. آنچه بيشتر مردم در غرب نمي دانند اين است كه عصاره ها و افشرده هاي گياهي، برخلاف داروهاي شيميايي مصنوعي نوين كه اكثر آنها تنها پنجاه سال است در دسترس اند، هزاران سال است در درمان بيماري ها استفاده مي شوند و در طول اين زمان دراز از آزمايش هاي فراوان سربلند بيرون آمده اند.

در روش عطر درماني، به جاي گياه كامل يا بخش هايي از گياه، تنها از عطرهاي گياه استفاده مي شود. عطر گياه از روغن هاي بودار ساخته شده كه در ساعات متفاوت شبانه روز به مقادير گوناگون در اندام هاي متفاوت گياه وجود دارند. آنها را ميتوان در ريشه، گل، برگ، تخم، و ميوه، يا پوست گياهان و حتي در شيرهاي كه از برخي گياهان بيرون ميزند يافت. آنها را در پوست برخي ميوه ها نيز ميتوان يافت.

اين روغن هاي طبيعي را نوعي نمودار شخصيت گياه تصور مي كنند، و هيچ كدام از آنها با هم يكسان نيستند. آنها ممكن است توليدات زايد چرخه ي تبديل عناصر در گياه باشند، ولي كسي اين را به درستي نمي داند. آنها در بخش هاي متفاوت گياه توليد ميشوند و سپس در كل گياه جريان مي يابند به طوري كه بيشترين مقدار آنها عصرها در گل ها و صبح ها در برگ ها متمركزند. گياه شناسان تصور مي كنند كه جريان گردش و تمركز آنها در اندام هاي متفاوت گياه بستگي به وضعيت خورشيد و فصل سال و به ويژه بستگي به وضع كره ماه نسبت به زمين دارد. كيفيت و آثار شيميايي و درماني يك عطر خاص گياهي، همچنين بستگي به اندامي از گياه دارد كه از آن استخراج شده است، مثلاً عطري كه از گلهاي درخت پرتقال استخراج ميشود و عطري كه از پوست ميوه پرتقال كسب ميشود آثار متفاوت در بدن انسان مي گذارند.
اين روغن هاي معطر در بدن خود گياه نقش قارچ كش، باكتري كش، و حشره كش دارند و ممكن است نقش هورموني نيز داشته باشند.
روغن هاي معطر گياهي در جوامع معاصر استفاده هاي فراوان در توليد غذاهاي جامد و مايع، در توليد لوازم آرايشي و بهداشتي و در توليد داروها دارند. عطرهاي ليمو و پرتقال و هل و زنجبيل و گلاب، و دارچين و نعناع و رازك بيشتر از ساير عطرهاي گياهي در توليد غذاها مصرف مي شوند، ولي گرايش ها و سنت هاي فرهنگي نقشي مهم در انتخاب عطرهاي گياهي دارند.

صنايع آرايشي و بهداشتي و دارويي نياز و بستگي خيلي زياد به آن ها دارند؛ مثلاً روغن ميخك را براي درد دندان، عصاره برگ اوكاليپتوس را براي ناراحتيهاي تنفسي، و انواع ديگر روغن هاي معطر گياهي را در ساختن داروهاي گوارشي يا تقويتي، روغن هاي مو، شامپوها، كرم هاي پوست، صابون هاي آرايشي يا بهداشتي، مايعات دهان شويه، خميرهاي دندان، خوشبو كننده هوا، عطر و ادوكلن آرايشي، و ده ها توليد ديگر استفاده ميكنند.

مقادير اين روغن هاي معطر گياهي بسيار اندك است و استخراج آن ها دقت و زمان زيادي مي گيرد و چنين است كه بهاي آنها گران مي شود؛ براي مثال، استخراج نيم كيلو عطر گل سرخ به چند صد كيلو برگ گل سرخ نياز دارد، و زمان و زحمت زيادي كه اين فرايند مي گيرد، توليد آزمايشگاهي مصنوعي آنها را خيلي جذاب و سودآور مي سازد. اما تحقيقات دكتر ولنه كه پژوهشگري فرانسوي در اين عرصه است گزارش مي دهند كه روغن هاي معطر مصنوعي كه در آزمايشگاه هاي شيمي و از مواد غير گياهي توليد مي شوند، هر چند هم كه شبيه نوع گياهي خود باشند، متأسفانه كيفيت و آثار نوع گياهي خود را ندارند، گرچه گاهي مي توان گفت كه از نظر بو تقريباً يكسان هستند.
بنابراين هنوز جانشين هاي شايسته براي روغن هاي معطر گياهي، به ويژه در درمان دردها و زخم ها و بيماري ها، يافت نشده است. ولي از انواع مصنوعي غير گياهي آنها غذاها، لوازم آرايشي و بهداشتي مانند خوشبو كننده هاي هوا، كرم ها، شامپوها، خميرهاي دندان، صابون ها، عطرها و ادوكلن ها، و صدها توليدات ديگر استفاده هاي فراوان ميشوند. همچنين است در توليد انواع بي شمار تنقلات كه به صورت بيسكوئيت، آبنبات، شكلات، بستني، چيپس، پفك و غيره براي مصرف كودكان و نوجوانان با تبليغات خيلي پر هزينه به بازار ميريزند.
روشي كه در استخراج روغن هاي معطر گياهي به كار مي گيرد براي حفظ كيفيت اصيل آنها خيلي مهم است. اگر روغن معطر را به طريق جوشاندن و تبخير (روش تقطير) استخراج كنند، كيفيت و آثارش برجستگي و ارزش همان روغن را كه به طريق غير تقطيري استخراج شده ندارد. در طريق غير تقطيري هرگز از الكل استفاده نمي شود، زيرا الكل كيفيات ارزشمند روغن هاي معطر گياهي را خراب يا نابود ميكند.
در واقع اين روش درماني جزو قديمي ترين درمان هاست. گفته شده كه به طور سنتي مصريان از روغن هاي خوشبو براي ماساژ و درمان بيماري هاي گوناگون استفاده مي كردند.
در دوران شيوع طاعون بسياري از افراد جهت جلوگيري از انتشار اين بيماري، روغنهاي معطر را مي سوزاندند، زيرا اعتقاد داشتند كه بوي خوش، طاعون را ريشه كن مي كند.

اين روش از دو طريق عمل ميكند:
روش مستقيم: تحريك كننده هاي اعصاب بويايي در واقع بوهايي هستند كه مي توانند از طريق دستگاه عصبي سبب تحريك شدن و در نتيجه فعال شدن غدد درونريز شوند كه اين عمل باعث مي شود كه پيك هاي شيميايي- عصبي مانند آدرنالين و ايندورفين و... كه نقش زيادي در تنظيم تعادل بدن دارند، ساخته شوند و در نتيجه تعادل در بدن ما ايجاد ميشود و عدم تعادل ها از بين مي رود.
روش غير مستقيم: در اين روش با استنشاق يك بو، مركز حافظه بويايي فرد فعال مي گردد. در اين قسمت هر بو، همراه با حس ما نسبت به آن بو ذخيره مي شود (اغلب احساسي كه اولين بار با استنشاق يك عطر به ما دست داده است). وجود چنين مركزي در مغز سبب مي شود كه يك بو به نظر ما خوب و ديگري بد باشد.
بعد از فعال شدن اين بخش، دستگاه ليمبيك پيكهاي شيميايي آزاد ميكند و شما احساسي را پيدا ميكنيد كه اولين بار با تماس با اين بو پيدا كرده بوديد و در نتيجه ما احساس خوب يا بد خواهيم داشت. اگر ما براي درمان از مواد معطري استفاده كنيم كه حالتي خوب در بيمار ايجاد كند، ميتواند سبب درمان شود.
به طور كلي اين روش، درمان روانشناسي و درمان فيزيكي را توأماً به همراه دارد و با كمك به بدن و ذهن به درمان بيماران كمك ميكند.
چگونه از اين روش استفاده مي شود؟
به اين روش، بهبود با لذت نيز مي توان گفت. زمان خاصي براي استفاده از اين درمان بيان نشده و عطرهاي مورد استفاده را ميتوان به صورت اسپري در محيط زندگي فرد بيمار پخش كرد.
براي مثال چند عطر و موارد استفاده آن را معرفي ميكنيم:
اسانس رز:
اين اسانس يكي از اسانس هايي است كه به سختي به دست مي آيد، زيرا به طور مثال 6 تن گلبرگ رز تنها يك كيلوگرم اسانس يا روغن معطر مي دهد. با الكل يا حلال ها، عصاره گيري انجام مي شود. اين روش دو مزيت دارد؛ يكي اينكه روش ارزاني است و ديگر اينكه به بوي گلبرگ تازه نزديكتر خواهد بود.
از بوي رز در روان درماني ها استفاده مي شود، زيرا كه حس هارموني و امنيت در بدن ما ايجاد مي كند و به ما كمك مي كند تا به غرورمان مسلط شويم. انرژي دوست داشتن در فكر و فعاليت هايمان ايجاد مي كند و در كل به قلب ما انرژي تازه مي بخشد.
از سقط جنين جلوگيري مي كند، گرفتگي هاي عضلات و خونريزي ها را متوقف مي كند، مشكلات قاعدگي و يائسگي را حل مي كند و بهترين حمايت كننده رواني در دوران حاملگي است كه بسيار بهتر از حمايت كننده هاي فيزيكي عمل مي كند.
اسانس ليمو ترش:
اين عطر از پوست ليمو ترش بدست مي آيد و سبب بهبود قدرت تمركز در افراد و نيرو بخشيدن به فعاليت هاي ذهني و تحريكات عصبي مي شود.
عطر ليمو ترش، عطر قابل توصيه براي محيط هاي كار است، زيرا كه جو محيط كار را آرام مي كند و باعث ميشود كه از اشتباهات انساني پيشگيري شود. همچنين خستگي، تنبلي و استرس را از بين ميبرد و ايجاد ارتباط را در محيط كار آسان تر مي كند.
مانند ديگر اعضاي خانواده مركبات، ليمو ترش در ضدعفوني كردن محيط قدرتمند است و در درمان كم خوني، اسهال، فشار خون بالا، كلسترول بالا، رماتيسم، بي اشتهايي، سردرد، خارش و آسم مؤثر است.
اسانس وانيل:
اين اسانس از دانه هاي گياهي كه در ماداگاسكار و اندونزي رشد مي كند گرفته ميشود. خاصيت درماني براي پوست دارد و به همين دليل در ساخت وسايل آرايشي از آن استفاده ميشود.
از نظر روانشناسي داروي ضد افسردگي است، زيرا كه با بوييدن عطر آن احساس آرامش در افراد ايجاد ميشود.
همچنين از نظر فيزيكي نيز فوايدي را به همراه دارد كه ميتوان از آن ها خاصيت ضد درد بودن را نام برد.
منبع: شمیم