.

به گزارش سروابرکوه، دکتر محمد اسماعیل کفایتی، دانش آموخته کارشناسی مهندسی شیمی - فرایندهای صنایع نفت از دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی ارشد مهندسی شیمی - بیوتکنولوژی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دکتری مهندسی شیمی - نانوفناوری دانشگاه تهران است. وی که پژوهشگری در حوزه‌های شیمی بیوتکنولوژی، نانوفناوری و نانوبیوفناوری و... را در کارنامه دارد هم‌اکنون به عنوان مدرس در دانشگاه صنعتی امیرکبیر دارای کرسی علمی است.

فعالیت‌های دکتر کفایتی به حوزه‌های علمی محدود نیست و حضور در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به ویژه در دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، تهران و تفرش در سوابق وی ثبت شده است. دکتر محمد اسماعیل کفایتی سال 1386 کاندیدای نمایندگی در هشتمین مجلس شورای اسلامی بود.

سوابق علمی و سیاسی این استاد دانشگاه، انگیزه‌ای بود برای ما تا درباره "سیاست‌های اقتصاد مقاومتی" که مقام معظم رهبری 30 بهمن 1392 به سران سه قوه ابلاغ کردند، به گفتگو بنشینیم.

**صنعت نفت‌مان هیچ‌گاه ملی نشد

چه شرایطی در کشور باعث شده است، ضرورت تغییر الگوی اقتصادی و تدوین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی احساس شود؟

دکتر کفایتی: برای پاسخگویی به این سوال باید به تارخچه اقتصاد در قبل از اتقلاب بازگردیم؛ بعد از اینکه انگلیسی‌ها، پتانسیل‍‌های کشور را درک و برای اولین بار نفت ما را شناسایی کردند ایران را به منزله یک پایگاه انرژی و اقتصادی دیدند.

گفته می‌شود از 29 اسفند سال 1329 صنعت نفت ما، ملی شده است، اما در واقع صنعت نفت ما ملی نشد. بلکه از انگلیسی‌ها گرفته و به دست آمریکایی‌ها سپرده شد. آمریکایی ها آمدند با تشکیل بیش از 500 شرکت نفتی، نبض اقتصاد کشور را دست گرفتند؛ همچنین نفت پایه های اقتصادی دربار شد و متأسفانه درباریان از این ثروت در جهت اهداف شوم و ناسلام خودش استفاده می‌کرد. این اتفاق نظیر اتفاقی است که در مصر و در زمان حسنی مبارک اتفاق افتاد، که می‌بینم نزدیک به 40 ، 50 میلیارد دلار سرمایه شخصی خود پادشاه است.

این وضعیت با وقوع انقلاب اسلامی تعدیل شد؛ میزان صادرات نفت ما کاهش پیدا کرد اما به دلایل شرایط جنگ تحمیلی، نتوانستیم در حوزه اقتصاد آنچنانکه باید و شاید کار بکنیم و شرایط جنگ تحمیلی و تحریم‌ها موجب شد ما از این حوزه به نحوی صرف نظر کنیم و به مسائل نظامی و دفاعی بپردایم.

بعد از جنگ هم ما به سمت سازندگی رفتیم و نتوانستیم آنچنان که شایسته است اقتصادمان را بر مبنای یک الگوی ایرانی اسلامی چنانکه در عرصه سیاست و فرهنگ طراحی شده بود، طراحی بکنیم.

امروز حدود 35 سال از وقوع انقلاب اسلامی گذشته است؛ اما هنوز سایه میراث ناسالم اقتصاد نفتی همچنان بر سر ما هست. به ویژه در بخش دولتی میبینیم یک سرمایه‌ای که دولت به راحتی از نفت به دست می‌آورد به راحتی بابت حقوق کارمندان هزینه می‌شود. ما از سال گذشته، از 100 و 20 هزار میلیارد تومان بودجه کشور، تنها حدود 11 هزار میلیارد در بخش عمرانی صرف شده و چیزی حدود 85 درصد این بودجه صرف حقوق کارمندان شده است.

قرار بود دولت کوچک شود و اصل 44 اجرایی شود اما متأسفانه این اتفاق تا کنون نیافتاده است و ما همچنان دولت بزرگی داریم و آنچنان که باید و شاید ما کارایی سیستم‌های اداری و دولتی را در اقتصادد نمی‌بینیم. در همه دنیا که این منابع سرشار را ندارند، از مالیات برای هزینه‌های معاش و پرداخت حقوق کارمندان استفاده می‌کنند؛ حدود 70 تا 80 درصد بودجه آن‌ها از منابع مالیاتی تأمین می‌شود اما متأسفانه در کشور ما این چنین نیست.

چنین شرایطی ضرورت روی آوردن به یک الگوی اقتصادی مقاوم و مستقل از نفت را ایجاب می‌کند.

چرا پس از 35 سال، در این دوره، موضوع اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود؟

دکتر کفایتی: برنامه نظام چشم انداز بیست ساله است و وقتی تحریم‌ها شدت گرفت و جنگ اقتصادی آغاز شد ما در یک وضعیت پرخطر قرار گرفتیم. تدابیر مقام معظم رهبری در چنین شرایطی حائز این اهمیت است. چنانکه ایشان فرمودند یک جنگ نابرابر و تمام عیار در عرصه اقتصادی شکل گرفته که راه حل ما اقتصاد مقاومتی است که نقش مسئولین در این قضیه پر رنگ است. در چنین شرایطی ما نمی توانستیم با همان روند و رویه قبل به اهداف چشم انداز برسیم و حتی در برخی موارد ممکن بود پیشتازی خود را از دست بدهیم. بنابراین اقتصاد مقاومتی عامل مهمی در تحقق چشم انداز میتواند باشد.

** اولین و مهمترین الزام اقتصاد مقاومتی، "اقتصاد بدون نفت" است

اقتصاد مقاومتی مشخصاً یعنی "اقتصاد مستقل از نفت"؟

دکتر کفایتی: اولین و مهمترین الزام اقتصاد مقاومتی، "اقتصاد بدون نفت" است؛ این که نفت، اقتصاد ما را تأمین بکند ما دچار مشکل می‌شویم؛ یعنی اگر ما را تحریم بکنند یا پول ما را پرداخت نکنند ما هم نمی‌توانیم حقوق کارمندانمان را بپردازیم. رفاه و آسایش مردم بهم می ریزد و شرایط سختی بر کشور حاکم می شود.

علاوه بر این نفت مثل بسیاری از ذخایر طبیعی و خدادادی برای کشور "سرمایه" است و این سرمایه و ذخیره را نمی‌توانیم هدر بدهیم؛ در موردش "حقوق بین‌النسلی" مطرح هست صرفاً مختص نسل کنونی نیست. نفت سرمایه است و باید به سرمایه تبدیل شود. نمی‌توانیم آن را بابت امرار معاش و پرداخت حقوق صرف کنیم، بلکه باید تبدیل به سرمایه شود تا به صورت مولد به کار گرفته شود.

علاوه بر ضرورت فاصله گرفتن از نفت در اقتصاد باید ارز هم فاصله بگیریم؛ که البته این دو به هم مرتبط هستند و اقتصاد ما به این دو بسیار وابسته است.

**اقتصاد مقاومتی به "مرکز تنظیم روابط بین اجزاء اقتصادی" نیاز دارد

سایر الزامات اقتصاد مقاومتی چیست؟

دکتر کفایتی: دومین الزام که به نظر من باید اتفاق بیفتند این است که ما باید در حوزه‌های اجرایی، سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری اجزای اقتصاد را به صورت "سیستماتیک" به هم مرتبط کینم. اینکه یک جزء اقتصادی دچار مشکل شود، سایر اجزاء هم دچار نوسان شود، این اقتصاد، سیال، غیر مقاوم و بیمار می‌شود. به عبارت دیگر این اجزا اقتصادی باید ارتباط و پیوند مناسبی با هم داشته باشند و نظیر اجزای یک خودرو پیچ و مهره های آن محکم باشد تا در مسیر حرکت دچار متلاشی شوند.

در اقتصاد مقاومتی اگر جزئی دچار مشکل شود این مشکل همچون موجی سیال به سایر اجزاء سرایت نمی‌کند. به یک "مرکز تنظیم روابط بین اجزاء اقتصادی" نیاز دارد؛ برای مثال اگر می‌خواهند قانون‌گذاری کنند در حوزه‌ای همچون گمرک، باید تبعات آن را بر سایر حوزه‌ها بسنجند و سعی کنند از تبعات منفی جلوگیری و تبعات مثبت آنرا بالا ببرند. همچنین بر فرض اگر می‌خواهیم یارانه‌ها را هدفمند بکینم باید ببینیم اثرش بر تولید، تورم و ... چیست. این مرکز یکی از الزمات اقتصاد مقاومتی است تا اجزاء اقتصاد را به صورت سیستماتیک با هم تنظیم و هماهنگ کند و اگر قانونی اجرا می‌شود سایر اجزاء اقتصاد به صورت متوازن و متعادل با هم هماهنگ شوند.

از دیگر الزمات خیلی مهم در اقتصاد مقامتی و اقصاد بدون نفت بحث "دانش بنیان بودن اقتصاد" است. ما امروزه می‌توانیم دانش را به عنوان پایه همه چیز در نظر بگیریم؛ یک زمانی این سوال مطرح بود که دانش بهتر است یا ثروت؟ امروز دانش است که می‌تواند ثروت را تولید کند؛ دانش می‌تواند صنعت و فناوری تولید کند. دانش می‌تواند ظرفیت خوبی ایجاد کند. مولا علی (علیه الاسلام) می‌فرمانید «هر ظرفی با آنچه در آن بریزند پر می‌شود مگر ظرف دانش که با آنچه در آن ریخته میشود وسعت یابد».

دانش اگر اعتبارش از بین نرود هیچگاه کهنه نمی‌شود. مثل فناوری نیست که شامل چرخه عمر شود و منسوخ شود. مثل صنعت نیست که فرسوده شود. مثل معلومات نیست که کهنه شود. همیشه تازگی دارد و دانش را می‌توان بارها و بارها فروخت بدون آنکه از آن کم شود.

دانش می‌تواند ارزش‌های زیادی در هر سیستمی ایجاد بکند از جمله در سیستم اقتصادی؛ ما اقتصاد دانش محور را می‌توانیم جایگزین اقتصاد متکی بر نفت بکنیم که ظرفیت اقتصادی ما را می‌تواند بالا ببرید. یکی از مواردی که دانش می‌تواند نقش زیادی در آن داشته باشد در حوزه صنعت (به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصادی) است.

**ارتباط تنگاتنگ اقتصاد مقاومتی با "تحقیق و توسعه" (R&D)

وقتی عملکرد کشورهای پیشرفته را در این حوزه مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم R&D (research and development ) یا تحقیق و توسعه تأثیر بسازایی در رشد آنها گذاشته است و ارتباط دانشگاه و صنعت بسیار حیاتی و مهم بوده است؛ پروژه‌هایی که در دانشگاه تعریف می‌شود بخش زیادی‌ش در حوزه صنعت کاربردی می‌شود؛ پروژه‌ها "مسئله‌محور" تعریف می‌شود. مثل کشور ما نیست که پروژه‌ها موردی و سلیقه‌ای و بدون ارتباط با صنعت انجام می‌شود.

سیستم R&D در کشور ما نه در دانشگاه و نه در صنعت تعریف درستی ندارد؛ باید تحقیق و توسعه که عبارتست از ظرفیت سازی و ارتقای سیستم به ویژه سیستم صنعتی به صورت "نمایی و توانی" باز تعریف شود. منظور از توسعه "توسعه نمایی" است؛ حتی توسعه خطی هم نیست؛ امروز در دنیا منظور از توسعه، توسعه نمایی است که از دانش R&D به دست می‌آید؛ یعنی اگر R&D یک واحد کوچک فعال باشد، بعنوان مثال اگر ابتدا در سطح شهرستان تولید می‌کند، بعد از آن در سطح استان گسترش پیدا می کند و بعد از آن در سطح کل کشور و حتی به لحاظ کمی در سطح جهانی تولید انجام می‌شود.

البته این مسئله تحقق پیدا نمی‌کند، مگر آنکه کیفیت تولیدات بالا، قیمت پایین و محصول رقابت‌پذیر باشد و پشتیبانی داشته باشد. این کاری است که از بخش R&D انتظار است انجام دهد یعنی توسعه نمایی ایجاد می‌کند. بدون دانش و تحقیق این امکان پذیر نیست.

** "تحقیق و توسعه" در کشور ما تنها جنبه سمبولیک دارد

ما در جهان یکسری شرکت‌های بزرگ را می‌بینیم که بیش از 40 درصد کارکنانشان در بخش R&D مشغول هستند. در کشور ما متاسفاه این بخش بیشتر جنبه سمبولیک دارد، یک اتاق است و کارکرد اصلی R&D را ندارد. اگر در کشور ما R&D خوب کار می‌کرد می‌توانست به اقتصاد ما بسیار کمک کند که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است؛ بنابراین یکی از جنبه‌هایی که دانش می‌تواند ظرفیت سازی کند و اقتصاد ما را شکوفا بکند همبن بخش R&D است.

البته R&D از جنبه‌های دیگر هم اهمیت دارد؛ "عامل انسانی" عامل مهمی است که می‌تواند با R&D اتفاق بیفتد و ما کشوری هستیم که موج تحصیلات از لیسانس به فوق لیسانس آمده است و در آینده به سمت دکتری می‌رود که می‌تواند مشکلاتی را فراهم کند. این پتانسیل می‌تواند در R&D مورد استفاده قرار گیرد و این نیروی کار به شکل دانش بنیان ظرفیت خودشان را در عرصه صنعت و اقتصاد بالفعل کنند.

به نظر شما فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ما توانایی دستیابی به فناوری‌های نوین جهانی را دارند؟

دکتر کفایتی: در حوزه "لوتک‌ها" (low Tech یا تکنولوژی‌های پایین) تحصیل‌کرده‌های معمولی ما با مختصر مهارت می‌توانند آن را بومی بکنند؛ یکسری از فناوری‌ها هم که "مدیوم‌تک" (تکنولوژی‌های متوسط) است، انتظار می‌رود که مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و اساتید آن که امکانات خوبی در اختیار دارند وارد شوند و آن را بومی کنند و اما در مورد "های‌تک‌ها" (تکنولوژی‌های پیشرفته) و "اولترا های‌تک‌ها" (تکنولوژی‌های فوق پیشرفته) از طریق ارتباط با خارج که با اعزام دانشجو یا خرید و انتقال فناوری می‌تواند صورت گیرد، می‌توان به این فناوری‌ها دسترسی پیدا کرد؛ البته باید بعدها در صورت امکان با سرعت آن را بومی کنیم.

**اگر قرار باشد نگاه به بیرون توأم با عقب‌ماندگی داخلی باشد به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم

نقش صادرات و مبادلات بین‌المللی در اقتصاد مقاومتی، که اقتصاد دانش‌بنیان هم در ذیل آن تعریف می‌شود، چیست؟

دکتر کفایتی: باید بتوانم صادراتمان را افزایش بدهیم و بتوانیم کالا و فناوری‌های ایرانی را بفروشیم و شکوفایی اقتصاد و صنعت را از طریق تعاملات بین المللی صورت دهبم. اگر می‌خواهیم مبادلات جهانی داشته باشیم، باید ابتدا اقتصادمان مقام باشد؛ اگر قرار باشد نگاه به بیرون توأم با عقب‌ماندگی داخلی باشد به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم. چنانکه در حال حاضر شرایط به همین گونه است.

دیپلماسی باید در اقتصاد مقاومتی هم از جهت "خارج به داخل" و هم از جهت "داخل به خارج" فعال باشد؛ به خصوص در ارتباط با منطقه خودمان که طرفیت‌های خوبی دارد.

** "مردمی بودن" از الزامات اقتصاد مقاومتی است

جایگاه "مردم" در اقتصاد مقاومتی کجاست؟

دکتر کفایتی: یکی از الزمات اقتصاد مقاومتی "مردمی بودن اقتصاد" است. مردم در اصلاح الگوی مصرف و رسیدن به الگوی ایده آل بسیار نقش دارند. سبک زندگی و روش‌ها باید اصلاح شود باید مردم با فرهنگ سازی و البته با بالا رفتن کیفیت محصولات به سمت کالاهای داخلی بروند. مقررات هم باید اعمال شوند. مردم می‌توانند نقش مهمی در استفاده از انرژی و کالا داشته باشند. ضمن اینکه میتوانند در بخشهای مختلف اقتصادی بویژه تولید نقش و سهم قابل توجهی داشته باشند. در این بین واحدهای تولیدی کوچک یا میکرو از اهمیت فراوانی برخوردار است.

** "دولت"؛ اصلی‌ترین مخاطب اقتصاد مقاومتی

مخاطب اصلی برای تحقق اقتصاد مقاومتی چه گروهی است؟

دکتر کفایتی: از مردم گرفته تا مسئولین باید برای اقتصاد مقاومتی تلاش کنند اما من دولت را اصلی‌ترین مخاطب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی می‌دانم. دولت باید ابتدا از خود شروع کند.

** بازنگری در در بودجه 93 می‌تواند نقطه عطفی در اقتصاد مقاومتی باشد/ مسئولین به لبیک شفاهی اکتفا نکنند

نسبت بودجه 93 را با اقتصاد مقاومتی چگونه می‌دانید؟

دکتر کفایتی: اگر بازنگری شود این بودجه می‌تواند نقطه عطفی در اقتصاد مقاومتی باشد؛ اما در متن بودجه کنونی اقتصاد مقاومتی دیده نشده و همچنان متکی بر نفت است. بنابراین مسئولین به لبیک شفاهی اکتفا نکنند و باید این سیاست‌ها عملی شود و یکی از اصلی‌ترین گلوگاه‌ها "بودجه" است.

"سهم مالیات" می تواند در بودجه افزایش یابد؛ امروزه بسیاری بنگاه های اقتصادی علی رغم درآمدزایی بسیار بالا از پرداخت مالیات از مسیرهای ناسالم فرار می‌کنند. با بازرسی خوب، می‌شود سهم مالیات در بودجه بیشتر و سهم نفت کاهش یابد. همچنین در یحث انرژی 40 درصد از هدر رفت انرژی، در بخش دولتی اتفاق می‌افتد که می تواند در آن صرفه جویی صورت گیرد. همچنین باید در هزینه‌های تجملاتی و غیر ضروری در دولت صرفه جویی صورت گیرد. بنابراین دولت باید تحقق اقتصاد مقاومتی را از خودش به عنوان مصرف‌کننده عمده بودجه نفت آغاز کند. متاسفانه دولت در حال حاضر در برخی زمینه ها نه تنها عزم جدی ندارد بلکه در جهت عکس عمل میکند که نمونه بارز آنرا میتوان در آزاد سازی ورود کالاهای لوکس و تجملاتی و خودروهای گران قیمت بوضوح مشاهده کرد.

** تصویر درستی از اقتصاد مقاومتی حتی در بین مسئولین وجود ندارد

باور به اقتصاد مقاومتی در جامعه ما وجود دارد؟

دکتر کفایتی: به نظر من تصویر درستی از اقتصاد مقاومتی حتی در بین مسئولین وجود ندارد. این وظیفه رسانه ملی و سایر رسانه‌هاست که تصویر درستی هم در مسئولین هم در بین نخبگان و سپس در ببین مردم از اقتصاد مقاومتی ایجاد بکینم. ما باید فوائد ایجاد اقتصاد مقاومتی را تشریح کنیم. مردم باید بدانند اگر اقتصاد مقاومتی اتفاق بیفتند چه شرایطی بر کشور حاکم می‌شود. وضعیت اشتغال، فرار مغزها، خام فروشی منابع طبیعی بهبود می‌یابد و می‌تواند شکلگیری صنایع پیشرفته و پایداری صنایع پیشرفته را به همراه داشته باشد. این میتواند در شکل گیری همگرایی ملی و دغدغه و احساس مشترک و همگانی نقش بسزایی داشته باشد.

نمونه مشابه الگوی اقتصاد مقاومتی را در سایر کشورها داشته ایم؟

دکتر کفایتی: نداریم؛ برای مثال کشور آمریکا را که به لحاظ اقتصادی پیشرفته می باشد می‌بینیم که چقدر متزلزل است با بحران مسکن، خودرو و... سایر حوزه ها هم متاثر می شوند بطوریکه در اثر سیاستهای غلط داخلی و جنگ در افغانستان و عراق با کسری بودجه هفده و نیم تریلیون دلاری مواجه است که این شکل اقتصاد در آمریکا نشان می‌دهد اقتصادشان اقتصاد متزلزلی است و آن بخش از کشورهای دنیا را اعم از اروپا و آسیا هم که وابسته به اقتصاد آمریکاست همچنین متأثر کرده است.

حتی در کشور چین که اقتصادش از آمریکا فاصله گرفته است، اما چون بر اساس نظام کمونیستی-سرمایه داری ناعادلانه شکل گرفته است ما فکر می‌کنیم اقتصادش افول می کند و مقاوم نیست. اقتصاد ناعادلانه چه در اروپا، چه در چین و در هر جای دیگر دنیا فرو میریزد اما اقتصادی که بر پایه عدالت باشد می تواند محکم بماند . این کار بزرگ (اقتصاد مقاومتی) می تواند در کنار فرهنگ و استعدادهای غنی که ایران دارد بسیار قدرتمند عمل بکند.

** چند پله پیشرفت اقتصادی، ادبیات غرب دربرابر ایران را تغییر می‌دهد

اهمیت رشد اقتصادی در عرصه بین المللی چیست؟

دکتر کفایتی: من فکر می کنم اگر از نظر اقتصادی پیشرفت بکینم و جند پله از اینجایی که هستیم همچون عرصه‌های علمی بالا بیاییم، دیگر اروپایی‌ها با این ادبیات با ما صحبت نمی‌کنند. این مساله به سرعت و تلاش مضاعف و با رویکرد جهادی باید اتفاق بیفتد تا بتوانیم مزاحمتهای برخی کشورهای استکباری را کم کنیم. علاوه بر اینکه میتوانیم با بسیاری از کشورهای دنیا اتحادیه های بین المللی تشکیل دهیم و علاوه بر اینکه با استکبار مقابله می کنیم ظرفیتهای بالقوه فراوانی را فعال نماییم.

با چه ملاک‌هایی می‌توان میزان تحقق اقتصاد مقاومتی را سنجید؟

دکتر کفایتی: با کمک نهادهای نظارتی همچون سازمان بازرسی و مجلس شورای اسلامی این کار می‌تواند صورت گیرد. البته دولت هم می تواند خود نظارتی بکند. مهمترین سنجه این است که باید از درآمدهایی نفتی در جهت درست استفاده شود. این مسئله مهم باید هر چه زودتر شروع شود،، نباید عقب بیفتند شرایط کنونی همچون شب قدر است در این شرایط یکسال برای ما بیش از یک سال اهمیت دارد.

** نشانه های جدی از اعتقاد دولت به اقتصاد مقاومتی دیده نمی‌شود

فکر می‌کنید "دولت" چقدر درباره اقتصاد مقاومتی به باور رسیده است؟

دکتر کفایتی: نشانه های جدی نمی‌بینیم؛ گرچه اعلام آمادگی کرده اند. مهمترین اقدام عملی می‌تواند در بودجه نشان داده شود. دولت می تواند در اجرای بودجه دست نگه دارند، با تنخواه کشور را اداره کنند و با بازنگری در بودجه اقتصاد مقاومتی را در بودجه عملیاتی کند.اگر این یکسال را از دست بدهیم مثل این است که چندین سال را از دست داده ایم. این یک فرصت طلایی است ضمن اینکه هجمه سهمگین دشمن وجود دارد.

** سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به کمک تحقق چشم‌انداز 20 ساله می‌آید

تاثیر اقتصاد مقاومتی در تحقق چشم‌انداز بیست ساله را چگونه می‌بینید؟

دکتر کفایتی: چشم‌انداز بیست ساله زمانی تدوین شد که این تحریم‌ها نبود، جنگ اقتصادی آغاز نشده بود. برای اینکه بتوانیم به آن شرایط برگردیم، باید اقتصادمان را مقاومتی کنیم تا بتوانیم در منطقه جنوب غرب آسیا رتبه اول را داشته باشیم. بدون اقتصاد مقاومتی در سایر حوزه‌های چشم‌انداز هم نمی‌تواند به برنامه مورد نظر برسیم. سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به کمک چشم‌انداز 20 ساله می آید.

** نهادهای آمورشی با فرهنگ‌سازی در حوزه‌های "مصرف"، "کارآفرینی" و "مثبت‌اندیشی" برای اقتصاد مقاومتی گام بردارند

به عنوان سوال پایانی، نقش نهادهایی آموزشی، همچون وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم را در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در چه حوزه‌هایی می‌بینید؟

دکتر کفایتی: نهادهای آموزشی باید در بحث "مصرف" فرهنگ سازی بکنند و دیگری بحث "کارآفرینی" است؛ دانشگاه‌های ما کارآفرین تربیت نمی‌کند، بلکه تکنسین و کارمند تربیت می‌کند. از دیگر کارهای مهم بحث "مثبت اندیشی" و خود باوری است و که البته مثبت اندیشی از خودباوری هم مهمتر است. ما زمانی می توانیم حماسه اقتصادی داشته باشیم که پتانسیل ها و توانمندی های پنهانی خودمان را بخوبی بشناسیم و به آن‌ها باور داشته باشیم که ما می توانیم.

منبع: دانا