سرو ابرکوه؛ علی اکبر قیومی نویسنده ابرکوهی نوشت؛

دراقلیم کویری ابرکوه، با عبور سوز و سرمای دی‌ماه و گذار برف و بوران بهمن، باد و بوی بهار از پنجره‌های اسفندماه به درون می‌ورزد و نشاط نوروز، میهمان مردم می‌شود.

با آغاز ایام نوروز، همچنان که طبیعت از خواب گران برمی‌خیزد و دشت و دمن لباس نو بر تن می‌کنند، حس و حرکت دوباره مردمان نیز دیدنی است که به وسع خویش در تدارک نوروز و شادباش گفتن و شادمانی کردن می‌کوشند.

در این میان پرداختن به بازی‌های بومی و سنتی که بهانه‌ای برای رفاقت و قابت و تفریح و تفرج بوده است از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بوده و از بین بازی‌های سنتی ایام بهار هیچ‌کدام رواج و رونق "پل چفته" بازی را نداشته است.

چهره شاد و خندان کودکان، جوانان و حتی بزرگانی که با دقت و دلواپسی و سرشار از اشتیاق و انگیزه مشغول "پل چفته بازی" بودند، از زیباترین خاطرات همه اهالی ابرکوه است.

فراگیر بودن این تفریح سالم، مهیج و مهارتی به‌اندازه‌ای بود که بسیاری از پیرمردان و بزرگان قوم و حتی روحانیان و افراد صاحب‌عنوان و عمامه نیز در زمره طرفداران جدی و حرفه‌ای "پل چفته بازی" محسوب می‌شدند.

تنها چند قطعه چوب‌تر و ترکه (شاخه درخت) کافی بود تا با دقت و مهارت، تعدادی چفته مناسب و پل در ابعاد و اندازه‌های مختلف آماده شود. غیرازاین، فقط دو آجر، کلوخ و یا قطعه‌سنگ مناسب برای تدارک "کوخ گاه" یا "کخ گاه" لازم بود تا با سرعت و سهولت بساط "پل چفته" بازی فراهم آید.

پل، چفته، مردن، زنده شدن، مرغ، نحس، فس، کخگاه، گالی دادن و خوردن، آش گالی و… ازجمله ادبیات و اصطلاحات رایج در این بازی به‌حساب می‌آید.

برای یک "پل چفته بازی" دل‌چسب و مطمئن، به فضایی باز و بزرگ و مسطح نیاز است. زمین‌های آیش و لم‌یزرع، "حل گاه" صحراها و قنوات و برخی از سنگ و سون‌های مناسب، میدان گاه‌های خوبی برای این بازی به‌حساب می‌آمدند.

برخی از میدان گاه‌های مناسب و مشهور، نه‌تنها در ایام نوروز، بلکه در بسیاری از دیگر اوقات سال، پاتوق "پِل زن‌های قهار" بودند.

دادوفریاد، جست‌وخیز، خنده، دقت و مهارت، جرزنی، دعوا و احیاناً فرار و نامردی "گالی خورها" که گاه به اخم و خشم می‌انجامید و البته، اتفاقات و مخاطرات طبیعی براثر اصابت پل به سر و دست همبازی‌ها، از صحنه‌های به‌یادماندنی "پل چفته" بازی است.

"پل چفته" بازی نیز، امروزه مانند بسیاری از دیگر آداب بومی، سنن فرهنگی و مواریث معنوی، رفته‌رفته، رنگ غربت و فراموشی به خود گرفته است. در ایام نوروز امسال تنها دریکی یا دونقطه بچه‌ها را مشغول این بازی دیدم و بر نشاطی که در جامعه غایب است، تأسف خوردم.

" پِل چفته" بازی به‌عنوان یک بازی بومی، علاوه بر ارزش تاریخی و فرهنگی، شاخصی از روحیه نشاط و شادمانی اجتماعی است. شور و شادمانی، لازمه یک زندگی سالم و متعادل است که علی‌رغم افزایش وحشتناک امکانات رفاهی در جامعه کنونی، به دلایی همچون گرفتاری‌های اقتصادی و نابرابری‌های اجتماعی و بیشتر از همه عادات غلط فرهنگی و تغییر شکل و شیوه زندگانی ایرانیان، در حاشیه قرارگرفته است.

انسان مسلمان و مؤمن هیچ‌گاه ناامید و بی‌نشاط و افسرده نیست و امیدوارم ما نیز در چارچوب‌های اسلامی، ارزشی و عرفی، از هر فرصت و موقعیتی (به‌ویژه بهانه بزرگ بهار) برای شادمانی و افزودن امید و انگیزه استفاده کنیم.

امید آن دارم که با احیای مواریث معنوی و تاریخی و بازی‌های بومی توسط اهالی، بسترهای نشاط عمومی و شادمانی شرعی و جمعی همگان بیشتر فراهم آید.

سالی سراسر توفیق و تندرستی را برایتان آرزومندم.

ابرنیوز

انتهای پیام / ک