عباس قدیریان رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی شهرستان در گفتگو با سرو ابرکوه در خصوص معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان اظهار داشت: پردیس گردشگری ابرکوه شامل تعدادی از خانه های دوره قاجاریه می باشد.

قدیریان افزود: این مجموعه فاخر شامل خانه آقازاده، موسوی، سید علی آقا، حسینی دوست و حاجی خان است که در محله دروازه میدان در بافت تاریخی شهرستان ابرکوه واقع شده است. این مجموعه حدود 5000 متر مربع مساحت دارد.

وی از خانه های پردیسان ابرکوه به موارد زیر اشاره کرد.

‹‹خانه آقازاده››
يكي از این خانه هاي قديمي، خانه آقازاده است که از نظر معماري و بكارگيري عناصر سنتي ايران در خور توجه است. اين بنا با مساحتي بالغ بر 851 متر مربع دارای حياط مركزي که حوض سنگي در وسط آن بوده و عمارت در سه جبهه به منظور استفاده در فصول مختلف سال استقرار پيدا كرده است. اتاق جنوبي خانه به صورت صليبي و شكم دريده ساخته شده است.

قسمت شاخص و جالب توجه خانه آقازاده، بادگير دو طبقه و كلاه فرنگي است. ارتفاع بادگير 18 متر و مساحت آن نیز 18 متر مربع مي باشد. در دهانه بادگير 19عدد دريچه تنظيم هوا وجود دارد كه با بادگير دومي هماهنگي و ارتباط دارد. در كنار آن، يك كلاه فرنگي با تزئينات مقرنس كاري است که بادگير و كلاه فرنگي به ترتيب حكم خنك كردن(كولر) و نور رساني(نورگير) فضاي زيرين و تالار خانه را انجام مي دهند.

قدمت خانه آقازاده به دوره قاجاريه باز مي گردد و در فهرست آثار ملي ايران تحت شماره 1838 به ثبت رسيده و تصویر بادگیر آن بر اسکناس های بیست هزار ریالی چاپ شده است.

‹‹خانه موسوي››
خانه موسوي، يكي دیگر از خانه هاي قديمي ابركوه است كه آن هم به صورت حياط مركزي و عمارت در سه جبهه ساخته شده است. عمارت مهتابي و شكم دريده و بادگير در يكي جبهه خانه برای تابستان و اتاق هاي پنج دري در يك جبهه كه در فصل زمستان قابل استفاده بود. صندوقخانه از جمله فضاهايي است كه در مجاورت عمارت تالار و بادگير قرار دارد.

خانه موسوي در دوره قاجاريه و يكي از منازل مسكوني و شاخص در شهرستان ابركوه است كه با شماره 1840 در آثار ملي به ثبت رسيده است.

‹‹خانة سيد علي آقا››
خانه سيدعلي مربوط به دورة قاجاريه در شهرستان ابرکوه که همچون خانه هاي مناطق كويري ايران داراي حياط مركزي، باغچه و حوض می باشد. تالار اصلي در جبهة شمالي و در قسمت پشت تالار، اتاق بادگير قرار دارد. در دو طرف ضلع شرقي و غربي خانه اتاق هاي متعدد با كاربري هاي مخصوص به خود وجود داشته و يك ايوان كوچك ضلع جنوبي را تكميل مي كند.

اين خانه داراي دو قسمت اندروني به منظور خصوصي بودن در پشت تالار و قسمت بيروني ويژه ميهمانان و مراجعه كنندگان می باشد.

«خانه حسيني دوست»
يكي ديگر از خانه هاي با ارزش و قديمي ابركوه خانه حسيني دوست است. قدمت اين بنا به دوره قاجاريه می رسد که همچون ساير خانه هاي مناطق كويري به صورت حياط مركزي و عمارت آن در چهار جبهه استقرار يافته است. ضلع جنوبي بناي مذكور در دو طبقه و اضلاع ديگر حياط يك طبقه مي باشد.

از خصوصيات بارز اين بنا تزئينات گچبري و دو ستون جلو ايوان فضاي طبقه اول و سيمگل بدنه حياط با گل زرد است كه در نماي حياط مشهود مي باشد. 

«خانه گبری»
خانه گبري يكي از خانه هاي قديمي و ناشناخته شهرستان ابركوه كه در بافت قديم واقع گرديده است. ورودي بنا در ضلع شمالي مي باشد كه توسط دالاني به حياط 8 ضلعي منتهي مي شود.

در امتداد محورهاي اصلي حياط صفه هايي مي باشد كه پس از مدتي تغييراتي در صفه هاي شمالي و شرقي بوجود آمده است.
مصالح بكار رفته در این بنا خشت خام، گل، كاه، چوب و گچ مي باشد.