*بزدبانو: مدارس در تربیت شهروند تراز اسلامی تا چه میزان نقش دارد؟ مدرسه شما چه برنامه‌هایی در این راستا دارد؟

 *مختاری: بهتر است کلی‌تر بنگریم و از آموزش‌وپرورش شروع کنیم؛ آموزش‌وپرورشی که صرفاً در یک‌جهت و در یک‌سو حرکت می‌کند، آموزش‌وپرورش ناقصی است؛ امروز آموزش‌وپرورش مسیرش به دانشگاه ختم می‌شود. سیستمی که صرفاً دانش‌آموزان را به دست‌یابی به کرسی‌های دانشگاهی هدایت می‌کند، ناقص است. تا زمانی که آموزش‌وپرورش صرفاً به دانشگاه ختم شود، تحول در آن چندان موفق نخواهد بود.

  تحول اساسی زمانی اتفاق می‌افتد که ما آموزش‌وپرورش را بر این موضوع که می‌خواهیم «شهروند تراز جامعه اسلامی» تربیت شود، متمرکز کنیم؛ مهم‌ترین تحولی که آموزش‌وپرورش می‌تواند ایجاد کند، این است.

 خدمت و تمام تلاش آموزش‌وپرورش باید این باشد که شهروندانی در تراز جمهوری اسلامی تربیت کند، اعم از اینکه در دانشگاه موفق باشند یا خیر. فردی که دوره آموزش عمومی را تا پایان متوسطه پشت سر می‌گذارد، باید دانش‌آموخته، تغییر‌پذیر، جامعه‌پذیر شده و پرورش سیاسی لازم را دریافت کرده باشد؛ انسجام اجتماعی را تجربه کرده و متناسب با استعداد فرد هدایت تحصیلی لازم را دریافت کرده باشد و کارکرد‌های دیگر آموزش‌وپرورش تحقق بخشیده باشد. غیرازاین باشد، هنوز تحول اتفاق نیافتاده است.

 نقشه راه هم برای این مهم سند تحول آموزش‌وپرورش است؛ طبیعتاً تغییر با مقاومت همراه است، اگر به معنای واقعی به دنبال تحول هستیم باید بپذیریم که در چارچوب روند‌های موجود رسیدن به تحول غیرممکن است؛ در این صورت یا معنی تحول را نمی‌دانیم و یا چشممان را بر روی واقعیت‌ها بسته‌ایم؛ نمی‌شود با تابعیت از آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و ابلاغیه‌هایی که ریز کار ما را بر مبنای روند گذشته تعیین می‌کند، از تحول صحبت کرده و از آموزش‌وپرورش بخواهیم که تحول ایجاد کند.

 از سویی همانطور که می دانیم فلسفه تاسیس این دستگاه تعلیم‌و‌تربیت رسیدن به شهروند مطلوب است؛ شهروند مطلوب، شهروندی است که موثر و فعال متناسب با نیازها و ارزش‌های اجتماعی جامعه تربیت می‌شود. البته هر جامعه‌ای تعریفی از شهروند مطلوب خود را دارد. برای رسیدن به این موفقیت باید تمام ارگان‌ها و سازمان‌ها همکاری لازم را با آموزش‌وپرورش داشته باشند. تا آن هدفی که از سند تحول بنیادین که رسیدن به همان حیات طیبه یا زندگی پاک می شود؛ ان‌شآء‌الله میسر شود.

 اما در دایره مدرسه هم می‌توان اقداماتی برای تاثیر مثبت در تربیت شهروندی دانش‌آموزان داشت؛ لازم است کادر اداری و آموزشی مدارس به‌صورت یکپارچه در پرورش این مهم تلاش خود را انجام دهند؛ هرچه تعامل، همکاری و همیاری کادر و اولیاء بهتر و ارتباط آنها به هم نزدیک‌تر باشد، به همان میزان تربیت شهروندی بهتر در دانش‌آموزان به وجود خواهد آمد .از طرفی این ارتباط که بین والدین و آموزشگاه صورت می‌گیرد، دانش‌آموزان الگوگیری کرده و مهارت‌های اجتماعی را در خودشان پرورش می‌دهند.

 کارهایی که می‌توانند انجام دهند تا اثر مثبت آن را مشاهده کنند؛ یکی می‌تواند برگزاری کلاس‌های مهارتی از جمله ارتباط بین فردی و ارتباط اجتماعی موثر، فن بیان و کارهای دیگر باشد.

 معرفی افراد موفق، خلاق و کارآفرین و دعوت از آنان می‌تواند بسیار راهگشا باشد. توجه به هویت دانش‌آموز، استفاده از برنامه‌های مختلف با توجه به سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، بازدید دانش‌آموزان از مراکز دانش‌بنیان، برگزاری بعضی  از کلاس‌ها به صورت طنز؛ خصوصا در درس مطالعات که این مهم به‌عنوان پیشنهاد مطرح و به استان خراسان رضوی فرستاده شد و این پیشنهاد مقام اول را در مشهد مقدس به دست آورد.

 *بزدبانو: از نظر شما مهم‌ترین مسائلی که امروز دانش‌آموزان را تهدید می‌کند چیست و مدرسه چه نقشی می‌تواند در مقابله با این تهدید‌ها ایفا کند؟

 *مختاری: به نظر می‌رسد که یکی آسیب‌ها، استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بدون نظارت باشد که گاهی باعث شده که دانش‌آموز به‌صورت افراطی از فضای مجازی استفاده کند و حتی ممکن است از فیلترشکن هم استفاده کند که از همین فضای مجازی استرس، اضطراب و افسردگی هم می‌تواند به دانش‌آموز منتقل شود.

 اضطراب را پیامد استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بدون نظارت می‌دانیم؛ چون ممکن است که مثلا نوجوان مورد تهدید قرار بگیرد و یا فیلم‌هایی را مشاهده کند که هنوز با سن دانش‌آموز متناسب نیست و یا افسردگی چون که در این فضای مجازی تعامل اجتماعی رو در رو وجود ندارد؛ شخص احساس انزوا کرده و تنهایی او را شکل می‌دهد.مصرف دخانیات مواد می‌تواند یکی از تهدیدهای دیگر باشد؛ شکست تحصیلی می‌تواند موارد دیگری باشد. کم‌اهمیت دادن هویت ملی دانش‌آموز می‌تواند یکی از تهدیدهایی باشد که از طرف دشمنان صورت می‌گیرد.

 راهکارهایی را می‌توان برای مقابله با این تهدیدات در نظر گرفت و از آن‌ها پیشگیری کرد؛ از جمله برگزاری کلاس‌های آموزش خانواده و دعوت از متخصصانی چون معاونت اجتماعی نیروی‌انتظامی تا با بیان مصداق‌ها والدین را آگاه کنند. والدین اگر هم گوشی همراه خود را در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند. سالم‌سازی کنند؛ چیزهایی که به آن نیاز دارند درگوشی نصب باشد و غیر از آن‌ها حذف شود.

  انجام فرائض دینی، احساس پیوند با مدرسه و خانواده، مثبت‌اندیشی و اعتماد به نفس بالا، همچنین فراهم‌سازی زمینه نشاط و شادابی در مدرسه برای دانش‌آموزان، بالا بردن آگاهی دانش‌آموزان در مورد مسائل پر خطر راه مقابله با این تهدیدات است. لازم است مدارس دانش‌آموزان در معرض خطر را شناسایی کرده و توانمند سازند.

 کاهش زمینه‌های استرس در مدرسه و به تناسب برنامه درسی پیشگیری و آموزش خودمراقبتی در برابر رفتارهای پرخطر در کلاس به دانش‌آموزان می‌تواند راهگشا باشد.